(Το ζήτημα της ανταλλαγής τίτλων (Άρθρο 53 ν. 4172/2013))
ΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ Α. ΑΝΤΩΝΙΟΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ – ΦΟΡΟΤΕΧΝΙΚΟΣ
Εισηγητής Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών «Master» στο ΕΚΠΑ και I.Ε.Σ.Ο.Ε.Λ. με κατεύθυνση στην «Εφαρμοσμένη Λογιστική και Ελεγκτική»
Η ανταλλαγή μετοχών (stock swap), επίσης γνωστό και ως share swap ή equity swap είναι μια περίπτωση εξαγοράς επιχείρησης, στην οποία η εταιρεία που εξαγοράζει χρησιμοποιεί τη μετοχή της για να καταβάλλει το τίμημα για την εξαγοραζόμενη εταιρεία. Κάθε μέτοχος της εταιρείας που εξαγοράστηκε λαμβάνει ένα συγκεκριμένο αριθμό μετοχών της αγοράστριας εταιρείας για κάθε μετοχή που κατείχε προηγούμενα στην εταιρεία που εξαγοράστηκε.[1]
Μερικές φορές, κάποιοι μέτοχοι είναι υποχρεωμένοι να περιμένουν για μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο που έχει συμφωνηθεί από κοινού, προτού αποκτήσουν το δικαίωμα πώλησης των νέων τους μετοχών.
Ένα απλοϊκό παράδειγμα των παραπάνω είναι:
Έστω η ανώνυμη εταιρεία «ΔΕΛΤΑ Α.Ε.» θέλει να αποκτήσει μέσω της ανταλλαγής μετοχών, έναν αντίπαλο, την ανώνυμη εταιρεία «ΣΙΓΜΑ Α.Ε.». Η ανώνυμη εταιρεία «ΔΕΛΤΑ Α.Ε.» δίνει στους μετόχους της ανώνυμης εταιρείας «ΣΙΓΜΑ Α.Ε.» ορισμένο αριθμό ιδίων μετοχών για κάθε μετοχή που κατέχουν.
Σε μια ανταλλαγή τίτλων 1,5 προς 1, ένας μέτοχος της ανώνυμης εταιρείας «ΣΙΓΜΑ Α.Ε.» με 100 μετοχές θα κατέληγε με 150 μετοχές της ανώνυμης εταιρείας «ΔΕΛΤΑ Α.Ε.».
Η ανώνυμη εταιρεία «ΣΙΓΜΑ Α.Ε.» δεν θα υπάρχει πλέον ως ξεχωριστή οντότητα.
Οι ανταλλαγές μετοχών δεν χρησιμοποιούνται αποκλειστικά στις εξαγορές. Μια εταιρεία μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτή τη στρατηγική για να αποκτήσει μεγαλύτερη συμμετοχή σε άλλη εταιρεία.
Με τις διατάξεις του άρθρου 53 του ν. 4172/2013 παρέχονται φορολογικά ευεργετήματα τα οποία ισχύουν επί ανταλλαγής τίτλων. Σύμφωνα με την παράγραφο 10 του άρθρου 72 του ίδιου νόμου, για μετασχηματισμούς των οποίων η διαδικασία αρχίζει από την 1η Ιανουαρίου 2014 και μετά.
Η υπαγωγή στις διατάξεις του άρθρου 53 του ν. 4172/2013 δεν είναι υποχρεωτική, καθόσον μία επιχείρηση μπορεί να επιλέξει να κάνει χρήση:
- είτε μόνο των γενικών διατάξεων της εταιρικής νομοθεσίας χωρίς καμία αναφορά σε διατάξεις φορολογικής νομοθεσίας,
- είτε των διατάξεων των αναπτυξιακών νόμων ν.δ. 1297/1972**, ν. 2166/1993*.
*Με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 5 του ν.2166/1993 ορίζεται ότι κατά την εφαρμογή του νόμου αυτού δεν θίγονται οι διατάξεις των παρ. 1, 2, 3, 5 και 7 του άρθρου 51 και των άρθρων 53 – 55 του ν. 3190/1955 και των παρ. 2, 3 και 4 του άρθρου 8, του άρθρου 9 και των άρθρων 69 έως 89 του κ.ν. 2190/1920.
**Με τις διατάξεις του άρθρου 11 του ν.δ.1297/1972 ορίζεται ότι δεν θίγονται οι διατάξεις των παρ. 1, 2, 3, 5 και 7 του άρθρου 51 και των άρθρων 53 του ν. 3190/1955 και των παραγράφων 2, 3 και 4 του άρθρου 4 του ν.δ. 4237/1962.
Για την υπαγωγή μίας ή περισσοτέρων εταιρειών στις διατάξεις του άρθρου 53 του ν. 4172/2013, θα πρέπει οι σχετικές αποφάσεις από τα αρμόδια εταιρικά όργανα όπως ,η απόφαση Δ.Σ. για έναρξη διαδικασίας συγχώνευσης θα πρέπει να λαμβάνονται από την 1η Ιανουαρίου 2014 και μετά.
Επίσης η επιλογή της επιχείρησης για υπαγωγή στις διατάξεις του του άρθρου 53 του ν. 4172/2013, θα πρέπει να προκύπτει με κάθε πρόσφορο μέσο, π.χ. από τα οικεία εταιρικά έγγραφα.
Αν μια επιχείρηση έχει επιλέξει την υπαγωγή της στις διατάξεις του άρθρου 53 του ν. 4172/2013, θα τύχει των φορολογικών ελαφρύνσεων των διατάξεων αυτών, οι οποίες αφορούν στη φορολογία εισοδήματος και των διατάξεων του άρθρου 61 του ν. 4438/2016 (ΦΕΚ Α’220), που ισχύουν για μετασχηματισμούς των οποίων η διαδικασία έχει αρχίσει μετά την ημερομηνία δημοσίευσης του ανωτέρω νόμου (28.11.2016), για τις λοιπές φορολογίες.
Συγκεκριμένα το Άρθρο 61 Ν. 4438/28.11.2016 «Κίνητρα για μετασχηματισμούς επιχειρήσεων με το Ν. 4172/2013» αφορά σε μετασχηματισμούς κατά τα άρθρα 52, 53, 54 και 55 του Ν. 4172/2013 (ΦΕΚ Α΄ 167),ορίζει ότι: «η σύμβαση, η εισφορά και η μεταβίβαση των περιουσιακών στοιχείων των μετασχηματιζόμενων 204 Κ.Φ.Ε. Ν. 4172/2013 Άρθρο 53 επιχειρήσεων, κάθε σχετική πράξη ή συμφωνία που αφορά την εισφορά ή μεταβίβαση στοιχείων ενεργητικού ή παθητικού ή άλλων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων και κάθε εμπράγματου ή ενοχικού δικαιώματος, οι αποφάσεις των κατά νόμο οργάνων των μετασχηματιζόμενων εταιριών, η σχέση συμμετοχής στο κεφάλαιο της νέας εταιρίας, καθώς και κάθε άλλη συμφωνία ή πράξη που απαιτείται για το μετασχηματισμό ή τη σύσταση νέας εταιρίας, η δημοσίευση αυτών στο ΓΕΜΗ και η μεταγραφή των σχετικών πράξεων απαλλάσσονται από κάθε φόρο, τέλος χαρτοσήμου ή οποιοδήποτε άλλο τέλος υπέρ του Δημοσίου, καθώς και από κάθε τέλος, εισφορά ή δικαίωμα υπέρ οποιουδήποτε τρίτου, με την επιφύλαξη του φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίων.»
Επισημάνσεις:
- Αναφορικά με το ΦΠΑ και το φόρο εισοδήματος, εφαρμόζονται οι διατάξεις του Κώδικα ΦΠΑ (Ν. 2859/2000) και του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Ν. 4172/2013), όπως ισχύουν, αντίστοιχα. Οι διατάξεις του παρόντος ισχύουν για μετασχηματισμούς των οποίων η διαδικασία αρχίζει μετά τη δημοσίευση του παρόντος.
- Στον κωδικό 463 αναγράφεται το ποσό της υπεραξίας σε περίπτωση εισφοράς ενεργητικού ή συγχώνευσης με τις διατάξεις του άρθρου 53 του ν.4172/2013, αντίστοιχα, η οποία με βάση τις ίδιες διατάξεις δεν φορολογείται κατά τον χρόνο του μετασχηματισμού. ΠΙΝΑΚΑΣ Ι ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 7 ΚΩΔΙΚΟΣ 463
Το άρθρο 53 μπορούμε να το διαχωρίσουμε σε 2 κατηγορίες,
α) Προϋποθέσεις υπαγωγής (Πίνακας 1) και
β) Φορολογικά ευεργετήματα (Πίνακας 2).
Στην πρώτη κατηγορία (Προϋποθέσεις υπαγωγής) ανήκουν οι εξής παράγραφοι του άρθρου 53 Ν.4172/2013:
- Παράγραφος 1, που αποσαφηνίζει το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο όσον αφορά την εφαρμογή της Οδηγίας 2009/133 ΕΚ. Ειδικότερα, το εν λόγω άρθρο αφορά στην περίπτωση που ένας μέτοχος ή εταίρος μέσω ανταλλαγής μετοχών ή εταιρικών μεριδίων, αποκτά τίτλους μίας εταιρείας σε αντάλλαγμα τίτλων άλλης εταιρείας.
- Παράγραφος 2, όπου καθορίζεται η έννοια της ανταλλαγής μετοχών.
- Παράγραφος 3, όπου καθορίζονται οι προϋποθέσεις προκειμένου η αποκτώσα εταιρεία να προβαίνει σε χρηματική καταβολή έναντι της έκδοσης ή μεταβίβασης τίτλων.
- Παράγραφοι 6,7, όπου διευκρινίζονται οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν η αποκτώσα και η αποκτώμενη εταιρεία, καθώς και ο μέτοχος ή εταίρος της αποκτώμενης εταιρείας και περαιτέρω καθορίζεται η νομική μορφή των νομικών προσώπων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος άρθρου, καθώς και το είδος του φόρου αυτών.
Στην δεύτερη κατηγορία (Φορολογικά ευεργετήματα) ανήκουν οι εξής παράγραφοι του άρθρου 53 Ν.4172/2013:
- Παράγραφοι 4, όπου η ανταλλαγή μετοχών δεν συνεπάγεται φορολόγηση της προκύπτουσας υπεραξίας για τον μέτοχο ή εταίρο της αποκτώμενης εταιρείας, με εξαίρεση το τμήμα που αντιστοιχεί σε χρηματική καταβολή
- Παράγραφος 5, όπου προκειμένου για τη μη ύπαρξη υπεραξίας, ο μέτοχος ή εταίρος αποδίδει στους τίτλους που λαμβάνει την αξία που είχαν οι ανταλλασσόμενοι τίτλοι αμέσως πριν από την ανταλλαγή μετοχών.
Πίνακας 1
Προϋποθέσεις Υπαγωγής (Βλέπε ΠΟΛ.1057/2017 & ΠΟΛ.1185/2018)
|
Προϋποθέσεις υπαγωγής |
Επισημάνσεις |
|
Περιπτώσεις ανταλλαγής τίτλων που αποκτά μέτοχος ή εταίρος σε αντάλλαγμα τίτλων άλλης εταιρείας, εφόσον επιλεγεί η υπαγωγή σε αυτό το άρθρο από τον μέτοχο ή εταίρο και πληρούνται οι προϋποθέσεις του υπόψη άρθρου. |
Σημεί.1:Καταλαμβάνει περιπτώσεις που, μία εταιρεία (αποκτώσα) προτίθεται να αποκτήσει τίτλους άλλης εταιρείας (αποκτώμενη). Η αποκτώσα εταιρεία παίρνει τίτλους της αποκτώμενης τους οποίους κάποιοι μέτοχοι/εταίροι αυτής αποδέχονται να πωλήσουν. Για αντίτιμο λαμβάνουν τίτλους της αποκτώσας που η ίδια εκδίδει ή μεταβιβάζει σε αυτούς.(παράγραφος 1) Δεδομένου ότι εταιρικά μερίδια δεν διαπραγματεύονται στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών, ο νομοθέτης ευθέως αναφέρεται σε τίτλους (μετοχές και εταιρικά μερίδια) εισηγμένους η μη στην χρηματαγορά. |
|
Ως «ανταλλαγή τίτλων» θεωρείται κάθε πράξη με την οποία μια εταιρεία («αποκτώσα εταιρεία») αποκτά τίτλους άλλης εταιρείας («αποκτώμενη εταιρεία») σε αντάλλαγμα για την έκδοση ή τη μεταβίβαση τίτλων αυτής προς τους μετόχους ή εταίρους της αποκτώμενης εταιρείας. Για την υπαγωγή στο άρθρο αυτό απαιτείται μετά την ανταλλαγή τίτλων η αποκτώσα εταιρεία να κατέχει τουλάχιστον την πλειοψηφία των δικαιωμάτων ψήφου της αποκτώμενης εταιρείας ή τουλάχιστον το 50% της αξίας του κεφαλαίου της αποκτώμενης εταιρείας συν έναν τίτλο. |
Σημεί.2: Με τις διατάξεις της παραγράφου 2 του παρόντος άρθρου ορίζεται ως ανταλλαγή τίτλων (μετοχών ή εταιρικών μεριδίων) η πράξη με τη οποία μία εταιρεία (αποκτώσα εταιρεία) αποκτά τίτλους (μετοχές ή εταιρικά μερίδια). Λόγω του ότι τα εταιρικά μερίδια δεν διαπραγματεύονται σε οργανωμένη Χρηματιστηριακή Αγορά (Χ.Α.Α.), ο νομοθέτης αναφέρεται σε μετοχές και εταιρικά μερίδια εισηγμένα η μη στην χρηματαγορά. Στην «ανταλλαγή τίτλων» εμπίπτουν νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες όπως Α.Ε., Ε.Π.Ε., Ι.Κ.Ε., Ο.Ε., Ε.Ε. κλπ,. Επομένως εξαιρούνται οι ατομικές επιχειρήσεις. Για τις ανάγκες υπαγωγής στο άρθρο αυτό της εξαγοράς εισηγμένων μετοχών σε αναγνωρισμένο χρηματιστήριο αξιών από την αποκτώσα εταιρεία, ώστε αυτή να νοείται ως μία ενιαία συναλλαγή, απαιτείται αυτή να συντελείται εντός έξι (6) μηνών. Η πράξη της ανταλλαγής όπως αυτή περιγράφεται από τις κείμενες διατάξεις έχει την έννοια της εισφοράς σε είδος για την αποκτώσα εταιρεία και όχι την έννοια της διπλής πώλησης, αφού πραγματοποιείται μεταξύ ενός νομικού προσώπου και των μετόχων/εταίρων της αποκτώμενης και όχι μεταξύ των μετόχων της αποκτώσας και της αποκτώμενης. Όσον αφορά στην απόκτηση τουλάχιστον του 50% της αξίας του κεφαλαίου της αποκτώμενης εταιρείας συν έναν τίτλο από περισσότερους του ενός μετόχους/εταίρους, αυτή πρέπει να γίνεται ταυτόχρονα. Οι διατάξεις του άρθρου αυτού ισχύουν και στις περιπτώσεις που ήδη υφίσταται η προβλεπόμενη πλειοψηφία και η αποκτώσα εταιρεία επιθυμεί σε μεταγενέστερο χρόνο την αύξηση του ποσοστού αυτού.(παράγραφος 2) |
|
Στην περίπτωση ανταλλαγής τίτλων, με βάση τα οριζόμενα στην παράγραφο 3 του ίδιου άρθρου, η αποκτώσα εταιρεία μπορεί να προβεί σε χρηματική καταβολή έναντι της έκδοσης ή μεταβίβασης τίτλων, υπό την προϋπόθεση ότι η χρηματική καταβολή δεν θα υπερβαίνει το 10% της ονομαστικής αξίας των τίτλων που εκδίδει ή μεταβιβάζει η αποκτώσα εταιρεία προς τους μετόχους ή εταίρους της αποκτώμενης ή αν δεν υπάρχει ονομαστική αξία, το 10% της φορολογητέας αξίας τους. |
Σημεί.3:Η χρηματική καταβολή αποτελεί συμπληρωματικό αντίτιμο των μετοχών της αποκτώμενης που ανταλλάσσει ο μέτοχος της αποκτώμενης, καθώς πέραν των τίτλων της αποκτώσας που αυτός λαμβάνει μπορεί να λάβει και χρηματικό ποσό. Το χρηματικό ποσό που καταβάλει η αποκτώσα προσδιορίζεται έως το 10% της ονομαστικής αξίας των τίτλων της αποκτώσας ή αν αυτή δεν υπάρχει, έως το 10% της αξίας των τίτλων, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί μετά την ανταλλαγή των μετοχών (αξία που προκύπτει από την αποτίμηση της αποκτώσας για τις ανάγκες του προσδιορισμού της σχέσης ανταλλαγής) η οποία αποτελεί και τη φορολογητέα αξία στα βιβλία της αποκτώσας εταιρείας. Η αποκτώσα μπορεί σε αντάλλαγμα των τίτλων της αποκτώμενης να μεταβιβάζει και ιδίους τίτλους στους μετόχους ή εταίρους της αποκτώμενης εταιρείας τις οποίες έχει στο χαρτοφυλάκιό της από απόκτηση μετοχών στο πλαίσιο της στήριξης της χρηματιστηριακής τιμής της μετοχής της με βάση τις διατάξεις των παραγράφων 5 και επόμενων του άρθρου 16 του κ.ν.2190/1920, αλλά δεν μπορεί να δώσει ως αντάλλαγμα μετοχές άλλων εταιρειών τις οποίες εμφανίζει στο χαρτοφυλάκιό της ως συμμετοχές.(παράγραφος 3) |
|
Το άρθρο αυτό εφαρμόζεται όταν η αποκτώσα και η αποκτώμενη εταιρεία είναι φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας και/ή άλλου κράτους μέλους της Ε.Ε.
Η αποκτώσα και η αποκτώμενη εταιρεία είναι φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδος και/ή άλλου κράτους – μέλους της Ε.Ε. και: α) ο μέτοχος ή εταίρος είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδος, ή β) ο μέτοχος ή εταίρος δεν είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδος και κατέχει τόσο τους αρχικούς τίτλους όσο και τους νέους τίτλους – μέσω μόνιμης εγκατάστασης που διατηρεί στην Ελλάδα. (παράγραφος 6) |
Σημεί.4: Ως προϋπόθεση οι μέτοχοι ή εταίροι της αποκτώμενης εταιρείας να είναι είτε φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδος είτε αν δεν είναι φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδος να κατέχουν τόσο τους αρχικούς τίτλους (μετοχές ή μερίδια της αποκτώμενης) όσο και τους νέους τίτλους (μετοχές ή μερίδια που εξέδωσε ή μεταβίβασε η αποκτώσα λόγω της ανταλλαγής) μέσω μόνιμης εγκατάστασης που διατηρούν στην Ελλάδα. Οι διατάξεις του άρθρου αυτού εφαρμόζονται ανεξάρτητα από την φορολογική κατοικία των μετόχων ή εταίρων της αποκτώμενης, οι οποίοι μπορεί να είναι είτε φυσικά είτε νομικά πρόσωπα, φορολογικοί κάτοικοι Ε.Ε. ή τρίτων χωρών, ωστόσο, τα ευεργετήματά του παρέχονται μόνο σε ημεδαπούς φορολογικούς κατοίκους και αλλοδαπά νομικά πρόσωπα με μόνιμη εγκατάσταση στη χώρα μας. Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 8 του άρθρου 42 του ΚΦΕ, τα φυσικά πρόσωπα φορολογικοί κάτοικοι σε κράτη με τα οποία η Ελλάδα έχει συνάψει σύμβαση αποφυγής διπλής φορολογίας (ΣΑΔΦ) απαλλάσσονται από τον φόρο για το εισόδημα που αποκτούν από υπεραξία μεταβίβασης τίτλων. Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 5 παρ. ε’ του ΚΦΕ, τα νομικά πρόσωπα και οι νομικές οντότητες που δεν έχουν τη φορολογική τους κατοικία στην Ελλάδα φορολογούνται για το εισόδημα από μεταβίβαση τίτλων μόνο όταν διατηρούν μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα και το προϊόν της μεταβίβασης μπορεί να αποδοθεί στην μόνιμη εγκατάσταση (σχετική ΠΟΛ.1032/26.1.2015 εγκύκλιός μας).(παράγραφος 6) (Βλέπε παράδειγμα 6) Πέραν των ανωτέρω, θα πρέπει να πληρείται σε κάθε περίπτωση και η προϋπόθεση η αποκτώσα εταιρεία να κατέχει τουλάχιστον την πλειοψηφία των δικαιωμάτων ψήφου της αποκτώμενης εταιρείας ή τουλάχιστον το 50% της αξίας του κεφαλαίου της αποκτώμενης εταιρείας συν ένα τίτλο. (Βλέπε παράδειγμα 1 ΠΟΛ.1057/2017) |
|
Εμπίπτουν οι εταιρείες που:
β) είναι φορολογικοί κάτοικοι κράτους – μέλους της Ε.Ε. σύμφωνα με τη νομοθεσία του κράτους αυτού και δεν θεωρούνται φορολογικοί κάτοικοι τρίτου κράτους εκτός Ε.Ε. κατ’ εφαρμογή όρων Σύμβασης Αποφυγής Διπλής Φορολογίας (Σ.Α.Δ.Φ.) που έχει συναφθεί με αυτό το τρίτο κράτος, γ) υπόκεινται, χωρίς τη δυνατότητα επιλογής ή απαλλαγής, σε έναν από τους φόρους που αναφέρονται στο Παράρτημα Ι Μέρος Β’ της Οδηγίας 2009/133/ΕΚ ή σε οποιονδήποτε άλλο φόρο ενδεχομένως στο μέλλον αντικαταστήσει έναν από τους φόρους αυτούς. |
Σημει.5:Οι προϋποθέσεις πρέπει να πληρούνται σωρευτικά, καθόσον αν έστω και μία από αυτές δεν πληρείται τότε δεν είναι δυνατή η υπαγωγή στο υπόψη καθεστώς. Διευκρινίζεται ότι με βάση το Παράρτημα Ι Μέρος Α’ της Οδηγίας 2009/133/ΕΚ, οι τύποι ημεδαπών εταιρειών που περιλαμβάνονται είναι οι ανώνυμες εταιρείες και οι εταιρείες περιορισμένης ευθύνης. Περαιτέρω, με βάση το Παράρτημα Ι Μέρος Β’ της Οδηγίας 2009/133/ΕΚ, για την Ελλάδα, οι εταιρείες πρέπει να είναι υποκείμενες σε φόρο νομικών προσώπων κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Επισημαίνεται ότι στο πεδίο εφαρμογής των διατάξεων εμπίπτουν και οι Ιδιωτικές Κεφαλαιουχικές Εταιρείες (Ι.Κ.Ε.) λόγω της ίδιας φορολογικής μεταχείρισής τους με τις Ε.Π.Ε. σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4072/2012. |
|
Παρέχεται η δυνατότητα στη Φορολογική Διοίκηση να επιβάλλει προϋποθέσεις προκειμένου να αποφεύγεται η καταστρατήγηση των σχετικών διατάξεων. |
Σημεί.6:Περιπτώσεις καταστρατήγησης αποτελούν η αλλαγή φορολογικής κατοικίας στην Ελλάδα του μετόχου, φυσικού ή νομικού προσώπου, της αποκτώμενης εταιρείας σε διάστημα τριών (3) ετών από τον μετασχηματισμό, εκτός αν αποδείξει ότι η μεταβίβαση των τίτλων δεν έχει ως σκοπό τη φοροαποφυγή ή φοροδιαφυγή. Η αλλαγή κατοικίας εντός τριετίας χωρίς να υπάρχει στη συνέχεια μεταβίβαση των τίτλων μπορεί να αποτελέσει ένδειξη μη καταστρατήγησης των διατάξεων. Στην περίπτωση αυτή θα επιβάλλονται οι προβλεπόμενες με τις διατάξεις του ν.4174/2013 κυρώσεις.(παράγραφος 8) |
|
Παράδειγμα 1 (ΠΟΛ.1057/2017) |
|
Ελληνική εταιρεία (αποκτώμενη) δίνει τις μετοχές της σε γαλλική αποκτώσα εταιρεία. Η ελληνική αποκτώμενη εταιρεία δύναται να έχει μετόχους που είναι φυσικά πρόσωπα φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδος και άλλων κρατών μελών Ε.Ε., νομικά πρόσωπα φορολογικούς κατοίκους Ελλάδος, φορολογικούς κατοίκους άλλων κ-μ Ε.Ε. που έχουν μόνιμη εγκατάσταση στη χώρα μας (μέσω της οποίας υφίσταται η συμμετοχή τους στην αποκτώμενη), καθώς και νομικά πρόσωπα φορολογικούς κατοίκους τρίτων χωρών χωρίς μόνιμη εγκατάσταση στη χώρα μας. Η γαλλική αποκτώσα εταιρεία για τους σκοπούς της ανταλλαγής θα εκδώσει τίτλους ή θα μεταβιβάσει τίτλους προς τους ανωτέρω μετόχους της αποκτώμενης. Ωστόσο, οι ευεργετικές διατάξεις του άρθρου αυτού θα ισχύουν μόνο για τους μέτοχους (εφόσον αυτοί το έχουν επιλέξει) φυσικά πρόσωπα που είναι φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδος ή προκειμένου για νομικά πρόσωπα, για φορολογικούς κατοίκους Ελλάδος ή μη φορολογικούς κατοίκους Ελλάδος που όμως έχουν μόνιμη εγκατάσταση στη χώρα μας. |
Πίνακας 2
Φορολογικά Ευεργετήματα (Βλέπε ΠΟΛ.1057/2017 & ΠΟΛ.1185/2018)
|
Φορολογικά ευεργετήματα |
Επισημάνσεις |
|
Ο μέτοχος ή εταίρος της αποκτώμενης εταιρείας δεν υπόκειται, κατά τον χρόνο της ανταλλαγής τίτλων, σε φόρο για την υπεραξία που αποκτά λόγω της ανταλλαγής, με εξαίρεση το τμήμα που αντιστοιχεί, κατ’ αναλογία, σε τυχόν χρηματική καταβολή. (παράγραφος 4) |
Σημεί.1:Για φορολογικούς σκοπούς ο μέτοχος ή εταίρος της αποκτώμενης εταιρείας θεωρεί ότι οι τίτλοι που αποκτά έχουν αξία ίση με εκείνη των τίτλων (της αποκτώμενης) που κατείχε πριν την ανταλλαγή των τίτλων. Αν για λογιστικούς σκοπούς η αξία των συμμετοχών (μετοχές αποκτώσας) που κατέχει ο μέτοχος της αποκτώμενης μετά την ανταλλαγή είναι αυξημένη έναντι εκείνης προ της ανταλλαγής κατά το ποσό της τυχόν προκύπτουσας υπεραξίας της αποκτώσας εταιρείας μετά την πράξη της ανταλλαγής που αντιστοιχεί στους ανταλλασσόμενους τίτλους της αποκτώσας, η υπεραξία αυτή δεν λαμβάνεται υπόψη για φορολογικούς σκοπούς. Σε περίπτωση που ο μέτοχος της αποκτώμενης εταιρείας είναι φυσικό πρόσωπο, δεν προκύπτει υπεραξία κατά τον χρόνο της ανταλλαγής, αλλά η όποια υπεραξία θα προκύψει μεταγενέστερα κατά τον χρόνο της μεταβίβασης των τίτλων αυτών με βάση το άρθρο 42 του ίδιου νόμου με αξία κτήσης των νέων τίτλων ίση με αυτή που είχαν οι ανταλλασσόμενοι τίτλοι αμέσως πριν την ανταλλαγή. Η υπεραξία που θα προκύψει κατά τη μεταγενέστερη μεταβίβαση, αποτελεί εισόδημα από μεταβίβαση τίτλων του άρθρου 42 του ΚΦΕ, φορολογείται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 43 και συνεπώς υπόκειται σε ειδική εισφορά αλληλεγγύης του άρθρου 43Α. Αντίθετα, δεν τίθεται θέμα επιβολής εισφοράς κατά τη στιγμή της ανταλλαγής, καθόσον ο μέτοχος ή εταίρος, φυσικό πρόσωπο, της αποκτώμενης εταιρείας, αποκτά τίτλους ίσης αξίας με εκείνη των τίτλων που κατείχε και συνεπώς, για φορολογικούς σκοπούς, δεν αποκτά τη δεδομένη στιγμή εισόδημα. Σε περίπτωση νομικού προσώπου, η όποια υπεραξία προκύψει μεταγενέστερα κατά τον χρόνο της μεταβίβασης των νέων τίτλων θα φορολογηθεί τον χρόνο εκείνο και ως αξία κτήσης αυτών θα ληφθεί η αξία που είχαν οι ανταλλασσόμενοι τίτλοι αμέσως πριν την ανταλλαγή. Γεγονός φορολόγησης της υπεραξίας για τον μέτοχο συντρέχει και σε περίπτωση μείωσης του κεφαλαίου της αποκτώσας εταιρείας με επιστροφή μετρητών/τίτλων στον μέτοχο της αποκτώμενης, μέχρι του ποσού της διαφοράς (υπεραξία) μεταξύ της αγοραίας αξίας των ανταλλασσόμενων τίτλων, όπως τους αποτίμησε η αποκτώσα εταιρεία κατά τον χρόνο της ανταλλαγής τίτλων και της αξίας που είχαν οι τίτλοι αυτοί για τον μέτοχο αμέσως πριν την ανταλλαγή τους. Το ποσό αυτό φορολογείται ως εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα αν ο μέτοχος είναι νομικό πρόσωπο ή φυσικό πρόσωπο που ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα και σαν εισόδημα από υπεραξία μεταβίβασης τίτλων αν ο μέτοχος είναι φυσικό πρόσωπο. Σημεί.2:Σε περίπτωση χρηματικής καταβολής, σε φόρο υπόκειται το εισόδημα (υπεραξία) που προκύπτει κατά τον χρόνο της ανταλλαγής των τίτλων και αντιστοιχεί στο τμήμα της χρηματικής αυτής καταβολής. Προκειμένου για φυσικό πρόσωπο μέτοχο ή εταίρο της αποκτώμενης εταιρείας, η εν λόγω υπεραξία φορολογείται με συντελεστή 15% σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 43 του ν. 4172/2013 και το εισόδημα αυτό συμπεριλαμβάνεται στην ετήσια δήλωση φορολογίας εισοδήματος του φυσικού προσώπου, ενώ για νομικά πρόσωπα η υπόψη υπεραξία φορολογείται ως εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα. (Βλέπε παράδειγμα 5) |
|
Ο μέτοχος ή εταίρος δεν αποδίδει στους τίτλους που λαμβάνει ως αντάλλαγμα, μεγαλύτερη φορολογητέα αξία από την αξία που είχαν οι ανταλλασσόμενοι τίτλοι αμέσως πριν την ανταλλαγή των τίτλων.
Η αποκτώσα εταιρεία αποτιμά τους τίτλους που λαμβάνει από τον μέτοχο ή εταίρο στην αγοραία τους αξία κατά τον χρόνο της ανταλλαγής. (παράγραφος 5) |
Σημεί.3:Όσον αφορά στους τίτλους της αποκτώμενης εταιρείας που περιέρχονται στην αποκτώσα εταιρεία, αυτοί αποτιμώνται στα βιβλία της τελευταίας στην αγοραία αξία τους κατά τον χρόνο της ανταλλαγής. Σε περίπτωση μεταγενέστερης πώλησης των υπόψη συμμετοχών, σε φόρο υπόκειται η τυχόν προκύπτουσα υπεραξία κατά την πώληση.(παράγραφοι 4,5)
Σημεί.4: Με βάσει την παράγραφος 4 του άρθρου 42 του Ν. 4172/2013 όταν πρόκειται για τίτλους που διαπραγματεύονται σε οργανωμένη αγορά, ως αξία τους προσδιορίζεται η χρηματιστηριακή τιμή της μετοχής κατά την ημέρα μεταβίβασης . Όταν πρόκειται για μεταβίβαση μη εισηγμένων τίτλων, η τιμή πώλησης προσδιορίζεται με βάση την αξία των ιδίων κεφαλαίων χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα οικονομικά αποτελέσματα της επιχείρησης της προηγούμενης πενταετίας (που προβλεπόταν στο άρθρο 13 παρ. 2 του Ν. 2238/1994). |
|
Έστω ότι οι μέτοχοι της ανώνυμης εταιρείας «ΑΛΦΑ» (αποκτώσα) με μετοχικό κεφάλαιο 10.000 ευρώ με σύνολο αριθμού μετοχών 100 και ονομαστική αξία 100 ευρώ εκάστη, αποφασίζουν στην γενική συνέλευση των μετόχων στις 30.6.2018 ότι προτίθεται να αποκτήσει μέσω ανταλλαγής 60 τίτλους της ανώνυμης εταιρείας «ΒΗΤΑ», έναντι 6.000 ευρώ |
|
Οι μέτοχοι της ανώνυμης εταιρείας «ΒΗΤΑ» (αποκτώμενη) με μετοχικό κεφάλαιο 5.000 ευρώ με σύνολο αριθμού μετοχών 100 και ονομαστική αξία 50 ευρώ εκάστη, αποφασίζουν στην γενική συνέλευση των μετόχων στις 30.6.2018 να πωλήσουν 60 τίτλους της ανώνυμης εταιρείας «ΒΗΤΑ», έναντι 3.000 ευρώ. Για αντίτιμο λαμβάνουν τίτλους της αποκτώσας «ΑΛΦΑ» που η ίδια εκδίδει και μεταβιβάζει σε αυτούς. |
|
Η πραγματική καθαρή θέση της εταιρείας «ΑΛΦΑ» προσδιορίσθηκε στο ύψος των 10.000 ευρώ και της εταιρείας «ΒΗΤΑ» στο ύψος των 5.000 ευρώ. |
|
Κατά συνέπεια, η εσωτερική αξία της μετοχής της κάθε εταιρείας είναι για την «ΑΛΦΑ» 100 ευρώ (= 10.000/100) και για την «ΒΗΤΑ» 50 ευρώ (=5.000/100). |
|
Μετά την αποτίμηση της «ΒΗΤΑ» η εσωτερική αξία της μετοχής της έχει διπλασιαστεί και κατά συνέπεια η αποκτώσα «ΑΛΦΑ» θα λάβει 40 μετοχές της «ΒΗΤΑ» με διπλάσια εσωτερική αξία από την αρχική ονομαστική και ίση με 50 ευρώ (συνολική αξία 2.000 ευρώ). |
|
Επομένως οι μέτοχοι της εταιρείας «ΒΗΤΑ», αποκτούν υπεραξία λόγω ανταλλαγής τίτλων, γράφοντας στα βιβλία της υπεραξία ύψους 1.000 ευρώ (4.000 – 3.000) η οποία όμως με βάση τα ανωτέρω αναφερόμενα δεν προσαυξάνει την αξία κτήσης για φορολογικούς σκοπούς. |
|
Έστω ότι οι μέτοχοι της ανώνυμης εταιρείας «ΑΛΦΑ» (αποκτώσα) με μετοχικό κεφάλαιο 10.000 ευρώ με σύνολο αριθμού μετοχών 100 και ονομαστική αξία 100 ευρώ εκάστη, αποφασίζουν στην γενική συνέλευση των μετόχων στις 30.6.2018 ότι προτίθεται να αποκτήσει 60 τίτλους ανώνυμης εταιρείας «ΒΗΤΑ», έναντι 6.000 ευρώ ,ως αντάλλαγμα για την έκδοση ή τη μεταβίβαση τίτλων αυτής προς τους μετόχους ή εταίρους της αποκτώμενης εταιρείας και κατ’ αναλογία, χρηματικής καταβολής 600 ευρώ (το 10% της αξίας των τίτλων της αποκτώσας). |
|
Οι μέτοχοι της ανώνυμης εταιρείας «ΒΗΤΑ» (αποκτώμενη) με μετοχικό κεφάλαιο 5.000 ευρώ με σύνολο αριθμού μετοχών 100 και ονομαστική αξία 50 ευρώ εκάστη, αποφασίζουν στην γενική συνέλευση των μετόχων στις 30.6.2018 να πωλήσουν 60 τίτλους της ανώνυμης εταιρείας «ΒΗΤΑ», έναντι έστω 3.000 ευρώ. Για αντίτιμο λαμβάνουν τίτλους της αποκτώσας «ΑΛΦΑ» που η ίδια εκδίδει και μεταβιβάζει σε αυτούς και ανώνυμης εταιρείας «ΑΛΦΑ» (αποκτώσα). |
|
Η πραγματική καθαρή θέση της εταιρείας «ΑΛΦΑ» προσδιορίσθηκε στο ύψος των 10.000 ευρώ και της εταιρείας «ΒΗΤΑ» στο ύψος των 5.000 ευρώ. |
|
Κατά συνέπεια, η εσωτερική αξία της μετοχής της κάθε εταιρείας είναι για την «ΑΛΦΑ» 100 ευρώ (= 10.000/100) και για την «ΒΗΤΑ» 50 ευρώ (=5.000/100). |
|
Μετά την αποτίμηση της «ΒΗΤΑ» η εσωτερική αξία της μετοχής της έχει διπλασιαστεί και κατά συνέπεια η αποκτώσα «ΑΛΦΑ» θα λάβει 60 μετοχές της «ΒΗΤΑ» με διπλάσια εσωτερική αξία από την αρχική ονομαστική και ίση με 50 ευρώ (συνολική αξία 3.000 ευρώ). |
|
Οι μέτοχοι της ανώνυμης εταιρείας «ΒΗΤΑ» (αποκτώμενη) για την υπεραξία των μετοχών τους για τις οποίες δεν θα λάβουν ως αντάλλαγμα μετοχές της ανώνυμης εταιρείας «ΑΛΦΑ» (αποκτώσα) αλλά κατ’ αναλογία, χρηματικής καταβολής 600 ευρώ, υπόκειται σε φόρο για το εισόδημα (υπεραξία) που προκύπτει κατά τον χρόνο της ανταλλαγής των τίτλων και αντιστοιχεί στο τμήμα της χρηματικής αυτής καταβολής. Σημείωση : Το ποσό αυτό φορολογείται ως εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα εφόσον ο μέτοχος είναι νομικό πρόσωπο με 29% άρθρο 58 ν. 4172/2013 ή φυσικό πρόσωπο που ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα με βάση την κλίμακα (22%-45%) του άρθρο 15 ν. 4172/2013. Εάν πρόκειται για φυσικό πρόσωπο μέτοχο ή εταίρο της αποκτώμενης εταιρείας, η εν λόγω υπεραξία φορολογείται με συντελεστή 15% σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 43 του ν. 4172/2013 και το εισόδημα αυτό συμπεριλαμβάνεται στην ετήσια δήλωση φορολογίας εισοδήματος του φυσικού προσώπου, ενώ για νομικά πρόσωπα η υπόψη υπεραξία φορολογείται ως εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα. |
|
Επομένως οι μέτοχοι της εταιρείας «ΒΗΤΑ», αποκτούν υπεραξία λόγω ανταλλαγής τίτλων, γράφοντας στα βιβλία της υπεραξία ύψους 1.000 ευρώ (4.000 – 3.000) η οποία όμως με βάση τα ανωτέρω αναφερόμενα δεν προσαυξάνει την αξία κτήσης για φορολογικούς σκοπούς μόνο για τα 600 ευρώ που αντιστοιχεί στο τμήμα της χρηματικής αυτής καταβολής. |
|
Παράδειγμα 6 |
|
Έστω ότι οι μέτοχοι της ανώνυμης εταιρείας «ΚΑΠΑ» (αποκτώσα) με μετοχικό κεφάλαιο 10.000 ευρώ με σύνολο αριθμού μετοχών 200 και ονομαστική αξία 50 ευρώ εκάστη, αποφασίζουν στην γενική συνέλευση των μετόχων στις 30.6.2018 ότι προτίθεται να αποκτήσει 60 τίτλους ανώνυμης εταιρείας «ΔΕΛΤΑ», έναντι 3.000 ευρώ ,ως αντάλλαγμα την έκδοση και την μεταβίβαση τίτλων αυτής προς τους μετόχους της αποκτώμενης εταιρείας «ΔΕΛΤΑ». |
|
Οι μέτοχοι της ανώνυμης εταιρείας «ΔΕΛΤΑ» (αποκτώμενη) οι οποίοι είναι φορολογικοί κάτοικοι τρίτου κράτους μη μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ,οι οποίοι τους προς ανταλλαγή τίτλους δεν τους κατέχουν μέσω μόνιμης εγκατάστασης που διατηρείται στην Ελλάδα ,το δε μετοχικό κεφάλαιο ανέρχεται σε 5.000 ευρώ με σύνολο αριθμού μετοχών 200 και ονομαστική αξία 25 ευρώ εκάστη. |
|
Για τους μετόχους της ανώνυμης εταιρείας «ΔΕΛΤΑ» (αποκτώμενη), κατά την ανταλλαγή των τίτλων δεν θα ισχύουν οι ευεργετικές διατάξεις του παρόντος άρθρου. Σημείωση: Οι ευεργετικές διατάξεις της παραγράφου 6 του άρθρου 54 του ν.4172/2013 ,εφαρμόζονται με τις πιο κάτω προϋποθέσεις: • ο μέτοχος ή εταίρος της αποκτώμενης εταιρείας να είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας ή • ο μέτοχος ή εταίρος δεν είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας, αλλά κατέχει τόσο τους αρχικούς τίτλους όσο και τους νέους τίτλους μέσω μόνιμης εγκατάστασης που διατηρεί στην Ελλάδα. |
Κλείνοντας θα ήθελα να τονίσω ότι με το παρών άρθρο εκφράζω τις προσωπικές μου απόψεις που στηρίζονται στη δική μου ερμηνευτική προσέγγιση. Σε καμία περίπτωση δεν διεκδικώ το αλάθητο και θα δεχθώ τις όποιες επισημάνσεις ή παρατηρήσεις σας.
Πηγές:
– Εφηµερίς της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δηµοκρατίας, Νόµος υπ’ αριθµ. 4172,Φορολογία εισοδήµατος, επείγοντα µέτρα εφαρµογής του ν. 4046/2012, του ν. 4093/2012 και του ν. 4172/2013 και άλλες διατάξεις, Αριθµός φύλλου 167, 23 Ιουλίου 2013
ΠΟΛ.1057/2017
Φορολογικά ευεργετήματα επί εισφοράς ενεργητικού έναντι τίτλων, επί ανταλλαγής τίτλων, καθώς και επί απορρόφησης μίας ή περισσοτέρων εταιρειών από άλλη υφιστάμενη εταιρεία, συγχώνευσης δύο ή περισσοτέρων εταιρειών με τη σύσταση νέας εταιρείας και διάσπασης μίας εταιρείας σε δύο ή περισσότερες υφιστάμενες ή νέες εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης και της μερικής διάσπασης αυτής
ΠΟΛ.1185/2018 – Παροχή οδηγιών επί ειδικών ζητημάτων που προκύπτουν κατά τη μεταφορά στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού σε υφιστάμενες ή νεοσυσταθείσες εταιρείες σε περίπτωση μετασχηματισμού
– Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος Ν.4172/2013 /Ανάλυση – Ερμηνεία Ν. 4172/2013, Νασόπουλος Α. Αντώνιος, Αθήνα 2016, Β έκδοση.
____________________________________
[1] Ανάκτηση από διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια wikipedia
ΠΡΟΣΟΧΗ: Ο παρών ιστοχώρος και όλα τα κείμενα και δεδομένα που εμπεριέχονται σε αυτόν, συμπεριλαμβανομένων ενδεικτικά των νομοθετικών και διοικητικών κειμένων (Νόμοι, Διατάγματα, Υπουργικές Αποφάσεις, ΠΟΛ., Διοικητικές Πράξεις και Λύσεις κ.α.), των νομολογιακών κειμένων (Δικαστικές Αποφάσεις κ.α.), των περιλήψεων αυτών και της τήρησής τους σε βάση δεδομένων, των συσχετίσεων μεταξύ τους και των ειδικών εργαλείων αναζήτησης, αποτελούν αντικείμενο ειδικής επεξεργασίας και πνευματικής δημιουργίας και προστατεύονται από την νομοθεσία περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας και Συγγενικών Δικαιωμάτων και δη από τους νόμους 2121/1993, 2557/1997, 2819/2000, τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (ν. 100/1975), τη Διεθνή Σύμβαση της Ρώμης (ν. 2054/1992) και τις Οδηγίες 91/100/ΕΟΚ, 92/100/ΕΟΚ, 93/83/ΕΟΚ, 93/98/ΕΟΚ ΚΑΙ 96/9/ΕΟΚ.
Η ιδιοκτησία επ’ αυτών αποκτάται χωρίς καμία διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της.
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ: Η αναδημοσίευση και η με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγή, εξ’ ολοκλήρου, τμηματικά ή περιληπτικά, των οιωνδήποτε κειμένων ή δεδομένων περιλαμβάνονται στον παρόντα ιστοχώρο, χωρίς την έγγραφη άδεια της δικαιούχου εταιρείας.