Το 14ο Athens Tax Forum, που διοργανώθηκε από το Ελληνο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο, με θέμα “Απόδοση Φορολογικής Πολιτικής Σε Περιβάλλον Παραοικονομίας”, διεξήχθη στις 19 Απριλίου 2018, στο ξενοδοχείο Intercontinental. Στις εργασίες του συνεδρίου συμμετείχαν πολλοί, σημαντικοί παράγοντες της οικονομικής ζωής της χώρας, οι οποίοι κατέθεσαν τις απόψεις τους για το σημαντικό αυτό θέμα. Ανάμεσά τους, ο Υφυπουργός στον Πρωθυπουργό κ. Δημήτρης Λιάκος και ο Διοικητής της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων κ. Γιώργος Πιτσιλής, με του οποίου την ομιλία έκλεισε τις εργασίες του το συνέδριο.
Στο μυαλό πολλών κρύβεται μια παραδοχή, ότι η υψηλή φορολόγηση γεννά παραοικονομία και ότι κατά συνέπεια η μείωση της φορολογικής πίεσης θα μειώσει την παραοικονομία, και ότι αν θέλουμε να μειώσουμε την παραοικονομία πρέπει να μειώσουμε την φορολογική πίεση. Πόσο αληθές όμως είναι αυτό; Το ότι στα χρόνια της κρίσης η φορολογική πίεση αυξήθηκε κατακόρυφα στην Ελλάδα δεν νομίζω ότι περιμένατε εμένα για να το ακούσετε, το έχει παραδεχθεί το σύνολο της πολιτικής ηγεσίας της χώρας. Και γεγονός είναι επίσης ότι, η αύξηση της φορολογίας λειτουργεί και ως δικαιολογητικός λόγος στο μυαλό πολλών για να υιοθετήσουν μεθόδους φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής, μικρότερης ή μεγαλύτερης.
Ισχύει όμως άραγε αυτομάτως και το αντίστροφο; Δηλαδή, αν μειωθεί η φορολογική επιβάρυνση θα μειωθεί ισόποσα και η παραοικονομία; Αν μ’ ένα μαγικό ραβδί μειώναμε την φορολογική πίεση κατά 50%, θα μειωνόταν κατά 50% και η παραοικονομία στη χώρα; Απαντώντας στο ερώτημα αυτό θα πω κάτι που είχα την ευκαιρία να ξαναπώ πρόσφατα, ότι η φράση «η φοροδιαφυγή είναι το εθνικό σπορ των Ελλήνων» δεν είναι φράση της δεκαετίας των μνημονίων. Είναι πολύ παλαιότερων εποχών, όπου η φορολογική πίεση ήταν σαφώς χαμηλότερη. Όπως και το «θεώρημα» ότι «η παραοικονομία κινεί την οικονομία της χώρας», η οποία έτσι κατέληξε να είναι μια φτωχή χώρα με πλούσιους κατοίκους. Δεν νομίζω όμως ότι σας λέω κάτι καινούργιο.
Το κλειδί για όλα αυτά είναι η αλλαγή της κουλτούρας, της φορολογικής συνείδησης. Σίγουρα η μείωση της φορολογικής πίεσης θα δώσει ανάσα, ιδίως σε εκείνους οι οποίοι είναι ή προσπαθούν να είναι συνεπείς, ιδίως σε ένα περιβάλλον παρατεταμένης οικονομικής κρίσης από το οποίο βγαίνουμε. Σε πολλές περιπτώσεις η μείωση της φορολογικής πίεσης μπορεί να είναι και οικονομικά επιβεβλημένη προκειμένου να ανακάμψει η οικονομία, αυτά είναι θέματα φορολογικής πολιτικής στα οποία δεν θα υπεισέλθω. Φοβάμαι όμως ότι δεν θα εξαλείψει από μόνη της το πρόβλημα της παραοικονομίας. Πέρα από την επανεξέταση των φορολογικών συντελεστών και λοιπά, νομίζω ότι χρειάζονται πολύ περισσότερα. Και πρώτα απ’ όλα νομίζω ότι χρειάζεται να γίνει κατανοητό σε όλους, μικρούς και μεγάλους, ότι χωρίς φορολογική συμμόρφωση και χωρίς επαρκή φορολογικά έσοδα, το κράτος δεν μπορεί να λειτουργήσει ομαλά. Και τούτο θα έλεγα ότι πρέπει να είναι και μέρος της πολιτικής συνείδησης του καθενός μας. Ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε την αυτοδικία του «δεν πληρώνω» και να πάμε στην απαίτηση λογοδοσίας, «πληρώνω, γιατί αυτό είναι το καθήκον μου ως πολίτης και απαιτώ τα χρήματα που έδωσα να αξιοποιούνται κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο προς όφελος όλων».
Η επόμενη βεβαίως ερώτηση είναι, ποιος είναι ο ρόλος της ΑΑΔΕ, της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων της Τελωνειακής και Φορολογικής Διοίκησης, σε αυτό το κομμάτι. Νομίζω ότι είναι διεθνώς αναγνωρισμένο ότι η φορολογική πολιτική μιας χώρας αντανακλά την ποιότητα της φορολογικής της διοίκησης. Συνεπώς, μολονότι η ΑΑΔΕ δεν είναι αρμόδια για θέματα φορολογικής πολιτικής, δεν είναι άσχετη κιόλας με τη σχετική συζήτηση. Αν λοιπόν πρέπει να το συνοψίσω σε μια δυο φράσεις, θα έλεγα ότι ο ρόλος μας είναι να βοηθήσουμε εκείνους που θέλουν να είναι συνεπείς προς τις υποχρεώσεις τους να το κάνουν και να προτρέψουμε εκείνους που επιδιώκουν να είναι συνεπείς, επίσης. Με στόχο ο κάθε πολίτης και η κάθε επιχείρηση να πληρώνει αυτά που της αναλογούν και ούτε ευρώ παραπάνω.
Τι κάνουμε λοιπόν εμείς γι’ αυτό ως Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων; Πρώτα απ’ όλα επιδιώκουμε να αλλάξουμε τον τρόπο που δουλεύουμε. Πριν από λίγες ημέρες είχαμε την ευκαιρία να ολοκληρώσουμε και να υποβάλλουμε στον υπουργό Οικονομικών το σχέδιο για τις αλλαγές που επιθυμούμε ως Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων μαζί με μια εκτίμηση του κόστους που θα απαιτήσει αυτή η επένδυση σε βάθος τριετίας αλλά και του οφέλους που εκτιμούμε ότι θα έχει η επένδυση αυτή. Μπορώ να πω ότι είμαι βέβαιος ότι έχει γίνει πια κατανοητή η ανάγκη να επενδύσουμε σε μια σύγχρονη και αποτελεσματική φορολογική διοίκηση, ώστε να μεγιστοποιήσουμε τα αποτελέσματά της τα επόμενα χρόνια. Και πρέπει να πω ότι είμαι πάρα πολύ χαρούμενος διότι είμαστε σε συνεχή συνεργασία με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών, ώστε να γίνει το καλύτερο δυνατόν, για την ενίσχυση των υποδομών και του ανθρώπινου δυναμικού της ΑΑΔΕ.
Για την ηλεκτρονική τιμολόγηση
Είπα και πιο πριν ότι είναι κρίσιμο για μας να βοηθήσουμε τους πολίτες που θέλουν να συμμορφωθούν να μπορέσουν να το κάνουν. Στο πλαίσιο αυτό αναπτύσσουμε και ηλεκτρονικές δράσεις. Με πρώτη αυτή της ηλεκτρονικής τιμολόγησης και της διασύνδεσής της με την ηλεκτρονική τήρηση των βιβλίων. Το ένα δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς το άλλο. Η πρόσφατη επίσκεψή μου στην Ιταλία, όπου εκεί θα εφαρμοσθεί το σύστημα υποχρεωτικής ηλεκτρονικής τιμολόγησης από 1/1/2019, αυτό δείχνει επίσης, και αυτό επιδιώκουμε να πετύχουμε και εμείς. Την επόμενη εβδομάδα θα έχουμε μια συνάντηση με τους μεγάλους φορείς της αγοράς έτσι ώστε να δούμε, πρώτα απ’ όλα, την ευχέρεια μιας πιλοτικής εφαρμογής, αν είναι δυνατόν να γίνει από το 2019 και μέχρι καθολικής εφαρμογής, εφόσον και οι υποδομές το επιτρέψουν, από την 1/1/2020.
Θεωρούμε ότι πέρα από τα προφανή οφέλη τα ελεγκτικά, υπάρχει και ένα πολύ μεγάλο όφελος για τις επιχειρήσεις, και όχι μόνο τις μεγάλες αλλά κυρίως τις μικρές και τις μεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες θα απαλλαγούν από ένα βραχνά χαρτοβασιλείου και τήρησης βιβλίων και περάσματος των τιμολογίων στα βιβλία και λοιπά.
Το επόμενο σημείο δράσης μας είναι το ηλεκτρονικό δελτίο αποστολής. Το χρειαζόμαστε για να γνωρίζουμε την κίνηση των εμπορευμάτων και των αγαθών εντός της χώρας. Υπάρχει ένα κενό ελεγκτικό που έχει δημιουργηθεί εκεί με την κατάργηση της θεώρησης του δελτίου αποστολής, εν πάση περιπτώσει, θεωρούμε ότι είναι η ώρα να φτιάξουμε ένα ηλεκτρονικό δελτίο αποστολής έτσι ώστε, κάθε μεταφορά αγαθών εντός της χώρας να έχει μια καταγραφή στο σύστημά μας πριν αυτή πραγματοποιηθεί.
Για τις ρυθμίσεις οφειλών και τους δεσμευμένους λογαριασμούς
Το τρίτο σημείο το οποίο θεωρούμε ότι είναι κρίσιμο, ιδίως την περίοδο που διανύουμε αυτή τη στιγμή, αυτά τα χρόνια της συνεχούς πίεσης της φορολογικής και αναπόδραστα και των μέτρων που πρέπει να λάβουμε εμείς από το ρόλο που έχουμε, είναι ότι εξετάζουμε πώς να δώσουμε μια ανάσα στους συνεπείς. Η νομοθεσία μας προβλέπει λήψη αναγκαστικών μέτρων, είναι ο ρόλος μας, άχαρος ρόλος αλλά πρέπει να τον επιτελέσουμε, από την άλλη πλευρά όμως θεωρούμε ότι λείπει αυτή τη στιγμή ένας μηχανισμός που θα επιτρέπει, σε όσους είναι συνεπείς με τις ρυθμίσεις τους, να παίρνουνε μια ανάσα και να κινούν τους λογαριασμούς τους. Αυτό δεν υπάρχει δυστυχώς, φαίνεται να είναι και ένας λόγος που οδηγεί στην παραοικονομία. Εξετάζουμε λοιπόν, σε συνεργασία με την Ελληνική Ένωση Τραπεζών, μεθόδους και διαδικασίες που θα επιτρέψουν σε όσους είναι συνεπείς στις ρυθμίσεις τους να μπορούν να έχουνε μια μερική αποδέσμευση των λογαριασμών τους, για όσο είναι συνεπείς στις ρυθμίσεις αυτές, και μια προοδευτική αποδέσμευση, όσο την τηρούν [τη ρύθμιση], και κάποια στιγμή εξάλειψη των μέτρων.
Για την πληρωμή των φόρων με κάρτες
Προσπαθούμε να διευκολύνουμε τους πολίτες και τις επιχειρήσεις με όλο και περισσότερες ηλεκτρονικές εφαρμογές. Σε πολύ λίγες ημέρες θα ανοίξουμε το σύστημα της πληρωμής φόρων μέσω καρτών. Θα ήμαστε έτοιμοι σε πολύ σύντομο χρόνο μετά την δημοσίευση της απόφασης, να υλοποιήσουμε τη δράση αυτή η οποία θα διευκολύνει πολύ τις πληρωμές.
Για την ηλεκτρονική υποβολή των ενδικοφανών προσφυγών
Μία άλλη εφαρμογή την οποία θέλουμε να θέσουμε σε πιλοτική λειτουργία το επόμενο διάστημα, είναι η δυνατότητα της ηλεκτρονικής υποβολής ενδικοφανών προσφυγών στην Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών και της παρακολούθησης της πορείας των ενδικοφανών αυτών προσφυγών. Υπάρχει και το κομμάτι της φορολογικής δικαιοσύνης. Γιατί η δικαιοσύνη είναι βασική προϋπόθεση για την εμπιστοσύνη, η οποία από την πλευρά της είναι βασική προϋπόθεση για ο,τιδήποτε κάνει κανείς επενδυτικά σε μια οικονομία. Και εκεί νομίζω ότι έχουμε δείξει εμπράκτως ότι επιδιώκουμε ο φορολογούμενος, φυσικό ή νομικό πρόσωπο, να μας εμπιστεύεται, να γνωρίζει ότι δεν θα αδικηθεί όταν είναι συνεπής στις υποχρεώσεις του αλλά και ότι δεν θα γλυτώσει αν παρανομήσει καθ’ οιονδήποτε τρόπο. Αναγνωρίζουν νομίζω όλοι ότι, τα τελευταία χρόνια, φαινόμενα αδικιών έχουν αρχίσει και περιορίζονται. Δεν λέω ότι όλα είναι ρόδινα, αλλά νομίζω ότι έχει καταγραφεί μια διαφορετική προσέγγιση της φορολογικής διοίκησης στο κομμάτι αυτό. Και δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι περιπτώσεις που φτάνουν στην Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών εξετάζονται σε όλο και μεγαλύτερο βαθμό και μειώνονται οι υποθέσεις που πάνε στα δικαστήρια, αν δεν κάνω λάθος από τα προσωρινά στοιχεία του Φεβρουαρίου το ποσοστό των ρητών [αποφάσεων] στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών έχει αγγίξει το 96%.
Για τους ελέγχους
Έμφαση βεβαίως δίνουμε και στην αποτελεσματικότητά μας στην ελεγκτική. Να σας πω ότι οι φορολογικοί έλεγχοι του πρώτου διμήνου του 2018 εμφανίζονται αυξημένοι σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2017 κατά 22%, και ότι αντίστοιχη αύξηση καταγράφεται και στους τελωνειακούς ελέγχους, από 12.700 που είχαν γίνει το πρώτο δίμηνο έχουν φτάσει 18.000 τελωνειακούς ελέγχους, και οι έλεγχοι των κινητών μονάδων ελέγχου, που είναι η δύναμη πυρός που έχουμε στο τελωνειακό κομμάτι, έχουν αυξηθεί από 2.250 σε 4.117 αντίστοιχα για το πρώτο δίμηνο 2017 και 2018. Αποδίδουν καρπούς και τα X–RAY (σ.σ αυτοκινούμενα μηχανήματα). Πρόσφατο παράδειγμα η Θεσσαλονίκη όπου εντοπίστηκαν 18.000 λαθραία τσιγάρα και οι διαφυγόντες φόροι υπολογίστηκαν σε περίπου 50 εκατομμύρια ευρώ. Αυτό μας δίνει και το κουράγιο να ενισχύσουμε τους ελεγκτικούς μας μηχανισμούς. Δίνοντας κυρίως έμφαση, την περίοδο αυτή, στον ελεγκτικό ρόλο των ΥΕΔΔΕ. Οι υπηρεσίες έρευνας που διαθέτουμε έχουν καταγράψει πολύ σημαντικές επιτυχίες, και γι’ αυτό σκοπεύουμε να τις ενισχύσουμε ακόμα περισσότερο δημιουργώντας ένα τμήμα συλλογής πληροφοριών, από το διαδίκτυο, στο πρότυπο των σύγχρονων ελεγκτικών υπηρεσιών του εξωτερικού που έχουμε επισκεφτεί. Αναγκαία η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, έδωσε μια κατεύθυνση στους ελέγχους που πρέπει να κάνουμε, το ίδιο και ο νομοθέτης. Σε συμμόρφωση λοιπόν και με τη νομολογία και με τη νομοθεσία, προσανατολίζουμε πλέον το πλήθος των ελέγχων μας στις νεότερες χρήσεις δίνοντας όμως παράλληλα έμφαση και στις μεγάλες υποθέσεις φοροδιαφυγής.
Για το σύστημα εισροών-εκροών των πρατηρίων
Έχουμε αρχίσει να αξιοποιούμε το σύστημα εισροών-εκροών στα πρατήρια υγρών καυσίμων. Εδώ και δύο με τρεις μήνες έχουμε αρχίσει στην Αττική και πιο πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη, να δουλεύουμε με ένα μηχανισμό άμεσου επιτόπιου ελέγχου όταν διαπιστώνεται διακοπή λειτουργίας του συστήματος στα πρατήρια και παράλληλα επεξεργαζόμαστε σε βάθος και τα στοιχεία που προέρχονται από το σύστημα αυτό για τον εντοπισμό και την καταγραφή προφίλ παραβατικότητας και έχουν ήδη βγει δυο τρεις σημαντικές υποθέσεις ελεγκτικά. Να σας πω ότι είμαι περιχαρής γιατί σε μια πρόσφατη συνάντηση που είχα με παράγοντες της αγοράς μου επιβεβαίωσαν ότι κάτι φαίνεται να αλλάζει στην Αττική στο κομμάτι των πρατηρίων υγρών καυσίμων.
Για την εξωστρέφεια της φορολογικής διοίκησης
Σε όλο αυτό το έργο, είναι πολύ σημαντικό να έχουμε επαφή και επικοινωνία με τους φορείς της αγοράς. Επενδύουμε πάρα πολύ στην εξωστρέφεια της φορολογικής διοίκησης, το κάναμε πρόσφατα και με το Ε3, το νέο έντυπο για τα εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα, και σας διαβεβαιώ θα συνεχίσω να το κάνουμε όποτε αυτό χρειάζεται. Θέλω επίσης να σας διαβεβαιώσω ότι στόχος μας είναι να βελτιώνουμε διαρκώς το φορολογικό περιβάλλον λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα μέσα στα οποία κινείται η χώρα. Είμαστε σταθερά προσηλωμένοι σ’ αυτό και περιμένουμε βεβαίως και την δική σας βοήθεια γιατί από την επιτυχία αυτή θα ωφεληθούμε όλοι, το ελληνικό κράτος, οι επιχειρήσεις, οι εργαζόμενοι.