του Σταύρου Κουμεντάκη*
(Μέρος 1o: Οι ευθύνες που απορρέουν από τον πρόσφατο νόμο για τις Ανώνυμες Εταιρείες)
Η εξουσία προσελκύει όλους. Πάντοτε, παντού.
Η άσκησή της όμως εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους. Και, κάποιες, πολύ σοβαρούς.
Είναι, όμως, πραγματικά εντυπωσιακό πως δεν έχει, μέχρι σήμερα, καταγραφεί, συνολικά, το εύρος των ευθυνών εκείνων που ασκούν διοίκηση σε μια Ανώνυμη Εταιρεία.
Το εύρος και είδος των ευθυνών
Οι ευθύνες των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου είναι ευθύνες αστικές, ποινικές, διοικητικές. Επίσης: ευθύνες που απορρέουν από τον πρόσφατο νόμο για τις ΑΕ ή/και εκτός αυτού.
Απολύτως συνήθεις είναι οι ποινικές (και όχι μόνον) εμπλοκές μελών του Διοικητικού Συμβουλίου από παραλείψεις που αφορούν υποχρεώσεις έναντι του Δημοσίου. Ενδεχομένως κι από γεγονότα που συνδέονται (ή επιχειρείται να συνδεθούν) με την επιχειρηματικότητα. Μη λησμονούμε, επίσης, πως το ενδεχόμενο να βρεθεί κάποιο μέλος ΔΣ «τυλιγμένο σε μία κόλα χαρτί» δεν είναι ένα θεωρητικό ενδεχόμενο.
Σημαντικό να σημειωθεί πως η ιδιότητα του «μη εκτελεστικού» μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου δεν σημαίνει, αυτόματα, ανυπαρξία ευθυνών.
Η ενδοεταιρική ευθύνη
Η μεγαλύτερη ανησυχία εκείνων που ασκούν εξουσία σε μία Α.Ε. συναρτάται με τα είδη και εύρος της ευθύνης τους: για πράξεις ή παραλείψεις τους.
Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου μιας Α.Ε. ευθύνονται για την αποκατάσταση τυχόν ζημίας της για την οποία ευθύνονται. Η ευθύνη είναι ενδεχόμενο να είναι ατομική. Μπορεί όμως να είναι συλλογική (και εις ολόκληρον) για όλα τα μέλη. Το αρμόδιο Δικαστήριο είναι δυνατό να επιμερίσει τις ευθύνες μεταξύ των μελών.
Η παραγραφή των σχετικών αξιώσεων της εταιρείας μπορεί, σε κάποιες περιπτώσεις, να φτάσει μέχρι και τη δεκαετία. Παραίτηση από τις σχετικές αξιώσεις λαμβάνει χώρα με συγκεκριμένο τρόπο.
Ο νέος νόμος αφιερώνει μια ξεχωριστή ενότητα για τις ποινικές ευθύνες (και) των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου. Η επαπειλούμενη ποινή φυλάκισης για τους παραβάτες δεν είναι εκείνη που δημιουργεί (τη μεγαλύτερη) ανησυχία. Σημαντικές όμως είναι οι επαπειλούμενες χρηματικές ποινές (από 5.000€ έως 100.000€). Θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο για εκείνα από τα μέλη που τους ζητείται να λάβουν αποφάσεις σε συγκεκριμένα θέματα, για τα οποία δεν έχουν βεβαιότητα, να το ξανασκεφτούν. Η έγκριση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων ή η πιστοποίηση της καταβολής του μετοχικού κεφαλαίου, μπορεί να μην είναι «τυπική» υπόθεση.
Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου θα πρέπει να επιδεικνύουν τη μέγιστη δυνατή επιμέλεια κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Το σημαντικότερο: πιστά να (προσπαθούν να) τηρούν το νόμο.
Συμπερασματικά
Η αποδοχή μιας «τιμητικής» πρότασης για είσοδο σε Διοικητικό Συμβούλιο, η εξυπηρέτηση ενός καλού φίλου («για να συμπληρωθούν τα τρία μέλη») αλλά και η συμμετοχή στο αντίστοιχο όργανο μιας οικογενειακής επιχείρησης, δεν είναι μια απόφαση που πρέπει «ελαφρά τη καρδία» να λαμβάνεται. Όχι πως κάθε μέλος Διοικητικού Συμβουλίου είναι δεδομένο πως «θα μπλέξει» αλλά καλό είναι να θυμόμαστε πως η (συν)άσκηση εξουσίας δεν είναι ένα, απλό, αφροδισιακό.
Σε επόμενα άρθρα θα επιχειρηθεί η καταγραφή των σημαντικότερων από τις λοιπές ενότητες ευθύνης των μελών του ΔΣ. Κυρίως, όμως, προτάσεις μετριασμού των σχετικών κινδύνων και άρσης των δυσμενών συνεπειών.
*Ο Σταύρος Κουμεντάκης είναι Senior Partner στην Koumentakis and Associates Law Firm.
Σημ.: Το παρόν άρθρο σε αναλυτική έκδοση