Ανδρέας Κ. Σακελλαριάδης
Λογιστής – Φοροτέχνης
ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
H Μ. Παρασκευή1 δεν ανήκει στις εξαιρετέες εορτές, συνεπώς επιτρέπεται την συγκεκριμένη ημέρα η λειτουργία των επιχειρήσεων και η απασχόληση των μισθωτών χωρίς να καταβληθεί κάποια προσαύξηση. Ωστόσο, επειδή είτε με ειδικούς όρους συλλογικών συμβάσεων εργασίας ή διαιτητικών αποφάσεων είτε με έθιμο πολλές επιχειρήσεις δεν λειτουργούν , στις περιπτώσεις αυτές θα εφαρμοσθούν όσα προβλέπουν οι σχετικές διατάξεις, έθιμα ή ατομικές συμφωνίες.
Σε περίπτωση που σε Συλλογική Σύμβαση Εργασίας ( Σ.Σ.Ε ) ή Διαιτητική Απόφαση (Δ.Α) χαρακτηρίζεται αργία και περιλαμβάνεται όρος για την καταβολή προσαύξησης 75%, ο όρος αυτός υπερισχύει , καθώς είναι ευνοϊκότερος από τη γενική ρύθμιση , οπότε οι μισθωτοί που υπάγονται στην συγκεκριμένη ΣΣΕ ή ΔΑ δικαιούνται να λάβουν την σχετική προσαύξηση.
Επειδή οι περισσότερες ΣΣΕ-ΔΑ έχουν παύσει να ισχύουν2 πρέπει να γίνουν οι εξής διακρίσεις :
1. Συλλογικές Συμβάσεις ή Διαιτητικές Αποφάσεις που είναι σε ισχύει, πρέπει να εξετάζεται αν δεσμεύονται και τα δύο μέρη ( εργοδότης και οι μισθωτοί- Προϋπόθεση για την εφαρμογή ΣΣΕ-ΔΑ αποτελεί το να είναι και ο εργοδότης και ο μισθωτός μέλη της Εργοδοτικής και της Εργατικής αντιστοίχως Οργανώσεως), τότε η διάταξη περί αργίας είναι υποχρεωτική.
Αν δεν δεσμεύονται και τα δύο μέρη τότε δεν υπάρχει υποχρέωση εφαρμογής της διάταξης περί αργίας.
2. Συλλογικές Συμβάσεις ή Διαιτητικές Αποφάσεις που έχουν λήξει 3 ή καταγγελθεί και έχουν εισέλθει στο στάδιο της μετενέργειας, μόνο στους παλαιούς μισθωτούς εξακολουθεί να ισχύει ως θεσμικός όρος περί αργίας της Μ. Παρασκευής, εκτός και υπάρχει κάποια αντίθετη συμφωνία μεταξύ εργοδότη και μισθωτού. Για δε τους νέους μισθωτούς που θα προσληφθούν μετά την πάροδο από της λήξεως ή της καταγγελίας, δεν τίθεται θέμα μετενέργειας και ο εργοδότης δικαιούται να τους επιβάλει μονομερώς την απασχόληση κατά την ημέρα της Μ. Παρασκευής δίχως την προσαύξηση του 75%.
Κάποιες ΣΣΕ και ΔΑ που με τις διατάξεις τους καθιέρωσαν ως αργία την ημέρα της Μεγάλης Παρασκευής είναι οι ακόλουθες:
Τεχνικών Ραδιοφώνου (Ηλεκτρονικών και Ηχοληπτών) ΣΣΕ 19/02/2016
Άρθρο.11. Ως ημέρες αργίας (εξαιρέσιμες) ορίζονται:
α. Η 1η του έτους. β. Τα Θεοφάνια, γ. Η Καθαρή Δευτέρα, δ. Η 25η Μαρτίου, ε. Η Μεγάλη Παρασκευή, στ. Το Μεγάλο Σάββατο, ζ. Η Δευτέρα του Πάσχα. η. Η 1η Μαΐου. θ. Του Αγίου Πνεύματος, ι. Η Κοίμηση της Θεοτόκου, ια. Η 28η Οκτωβρίου, ιβ. Τα Χριστούγεννα, ιγ. Η 26η Δεκεμβρίου, ιδ. Όλες οι Κυριακές.
Περιοδικών συντάκτες –δημοσιογράφοι (ΔΑ 14/2005)
Άρθρο. 4. Ημέρες αργίας. « Ως ημέρες υποχρεωτικής αργίας ορίζονται οι εξής: ή 1η του έτους, ή εορτή των Θεοφανείων ή 25 Μαρτίου, ή Καθαρά Δευτέρα , ή Μεγάλη Παρασκευή, ή 2η ημέρα του Πάσχα, ή ημέρα του Αγίου Πνεύματος, ή 15η Αυγούστου, ή 28η Οκτωβρίου, ή ημέρα των Χριστουγέννων, ή 26η Δεκεμβρίου.
Ραδιοφωνικών Σταθμών Δημοσιογράφοι (ΣΣΕ 31/07/2002)
«Άρθρο 23. Ημέρες αργίας ( εξαιρέσιμες) ορίζονται οι: η 1η του έτους, τα Θεοφάνεια, της 25ης Μαρτίου, του Αγίου Πνεύματος, ή Καθαρά Δευτέρα, ή Μεγάλη Παρασκευή, το Μεγάλο Σάββατο, ή Δεύτερη ημέρα του Πάσχα, ή 1η Μαΐου, ή 15η Αυγούστου, ή 28η Οκτωβρίου, τα Χριστούγεννα, ή 26η Δεκεμβρίου και όλες οι Κυριακές.
Τηλεοπτικών Σταθμών: Συντάκτες-Δημοσιογράφοι (ΣΣΕ 20/12/2002)
«Άρθρο 20. Ημέρες αργίας ( εξαιρέσιμες) ορίζονται οι: η 1η του έτους, τα Θεοφάνεια, της 25ης Μαρτίου, του Αγίου Πνεύματος, ή Καθαρά Δευτέρα, ή Μεγάλη Παρασκευή, το Μεγάλο Σάββατο, ή Δεύτερη ημέρα του Πάσχα, ή Πρωτομαγιά, ή 15η Αυγούστου, ή 28η Οκτωβρίου, τα Χριστούγεννα, ή 26η Δεκεμβρίου και όλες οι Κυριακές.
Τσιμεντοβιομηχανίας εργαζόμενοι (ΣΣΕ 30/04/1990)
Οι αργίες που συμφωνήθηκαν σε προηγούμενες ΣΣΕ ( τις από 18/07/1979, 06/04/1980 και 28/05/1980) είναι ή Καθαρά Δευτέρα, ή Μεγάλη Παρασκευή, ή Δευτέρα ημέρα των Χριστουγέννων, ή Πρώτη του έτους και τα Θεοφάνεια.
Κλινικές ΟΣΝΙΕ όλης της Χώρας (17/05/2005)
«Αργίες. Στους υπαγόμενους στη ΣΣΕ μισθωτούς, που ορίζονται από τον εργοδότη τους να εργασθούν κατά τις εξαιρέσιμες ημέρες του έτους, δηλαδή εκτός των Κυριακών, και κατά τις ημέρες : 1) 25η Μαρτίου, 2) Δεύτερη ημέρα του Πάσχα, 3)1η Μαΐου, 4) 15η Αυγούστου, 5) 28η Οκτωβρίου και 6) 25η Δεκεμβρίου καθώς κατά τις ημέρες:
α) Δευτέρα ημέρα των Χριστουγέννων, β) 1η του έτους, γ) 6η Ιανουαρίου, δ) Καθαρά Δευτέρα, ε) Μ. Παρασκευή κάθε έτους και στ) Εορτή Αγίου Πνεύματος προσαύξηση κατά 75% του νομίμου ημερομισθίου τους (1/25 των συνολικών νομίμων αποδοχών τους».
Φροντιστηρίων Ξένων Γλωσσών Δ5/5500/83 απόφ. Υπ. Εθνικής Παιδείας( ΦΕΚ 652/Β/16.11.83)
Με την υπ. Αρίθμ. Δ5/5500/83 ΑΠΌΦ. Υπ. Εθνικής Παιδείας καθορίστηκαν οι ημέρες διακοπών και αργίας των Φροντιστηρίων ξένων γλωσσών που λειτουργούν στη χώρα ως ακολούθως :
«Α. Διακοπών
1. Χριστουγέννων, από την 24η Δεκεμβρίου μέχρι και την 7η Ιανουαρίου
2. Πάσχα, από την Μεγάλη Δευτέρα μέχρι και την Κυριακή του Θωμά.
Β. Αργίας
1. Όλες τις Κυριακές.
2. Τις θρησκευτικές Εορτές των Τριών Ιεραρχών και του Αγίου Πνεύματος.
3. Τις Εθνικές Επετείους της 28ης Οκτωβρίου και της 25ης Μαρτίου.
4. Την 17η Νοεμβρίου.
5. Την Καθαρά Δευτέρα.
6. Την 1η Μαΐου.
7. Την κατά τις ισχύουσες διατάξεις ημέρα αργίας, για την έδρα κάθε Φροντιστηρίου λόγω Τοπικής Θρησκευτικής ή Εθνικής εορτής.
8. Την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου».
Στις ΣΣΕ 22-07-2005 και ΔΑ 44/2005 Κέντρων Ξένων Γλωσσών ορίζεται ότι ως ημέρες αργίας θεωρούνται και οι ημέρες διακοπών λόγω εορτής Πάσχα και Χριστουγέννων.
Φροντιστηρίων Μέσης Εκπαίδευσης όλης της χώρας (ΔΑ 12/2004 & ΔΑ 12/2005)
«Άρθρο 9 5 Κατά το χρονικό διάστημα από την Μ .Πέμπτη μέχρι και την Τρίτη του Πάσχα κάθε έτους, οι καθηγητές δεν προσφέρουν υπηρεσίες δικαιούμενοι των αποδοχών τους που προκύπτουν βάσει του προγράμματος των αντιστοίχων ημερών. Μετά την Τρίτη του Πάσχα το πρόγραμμα συνεχίζεται κανονικά εκτός αν υπάρχει ειδική συμφωνία των μερών».
Ρυμουλκών- Ναυαγοσωστικών
«Παράγρ. 9 γ) Η Μεγάλη Παρασκευή καθιερώνεται ως ημέρα αργίας με όλες τις συνέπειες των ημερών υποχρεωτικής αργίας. Οι τυχόν εργαζόμενοι κατά την ημέρα αυτή, αμείβονται όπως ορίζει ο νόμος για τις Κυριακές και τις ημέρες υποχρεωτικής αργίας.»
Ωστόσο είναι δυνατόν η Μ. Παρασκευή να έχει οριστεί σαν ημέρα αργίας από επιχειρησιακή συνήθεια, εσωτερικό κανονισμό, ατομική σύμβαση εργασίας ή έθιμο. Δηλαδή ότι οι επιχειρήσεις δεν θα λειτουργήσουν και οι μισθωτοί δεν θα είναι υποχρεωμένοι να προσφέρουν εργασία. Στην περίπτωση αυτή, όσοι αμείβονται με ημερομίσθιο δεν δικαιούνται να λάβουν το ημερομίσθιο τους, καθώς δεν προβλέπεται από κάποια διάταξη η υποχρέωση των εργοδοτών για πληρωμή του ημερομισθίου στις μη εξαιρέσιμες εορτές. Εκτός βέβαια αν από έθιμο, επιχειρησιακή συνήθεια , συμφωνία προβλέπεται ότι οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις που θα αργήσουν στις εορτές αυτές θα καταβάλλουν το αντίστοιχο ημερομίσθιο .
Σε ότι αφορά τους αμειβόμενους με μηνιαίο μισθό, αυτοί θα λάβουν κανονικά το μισθό τους χωρίς καμία πρόσθετη αμοιβή.
Σε περίπτωση που η επιχείρηση παρέμενε κλειστή κατά τα προηγούμενα χρόνια και κατέβαλε τις αποδοχές και φέτος κατ΄ εξαίρεση αποφάσισε να λειτουργήσει την συγκεκριμένη ημέρα, τότε όσοι από τους μισθωτούς εργαστούν , δικαιούνται να λάβουν, εάν είναι ημερομίσθιοι το κανονικό ημερομίσθιο της ημέρας αυτής, ενώ αν αμείβονται με μηνιαίο μισθό , δικαιούνται εκτός από τον μισθό και πρόσθετη αμοιβή ίση με το 1/25 του μηνιαίου μισθού τους. «A.K Άρθρο 659-Εργασία πέρα από τη συμφωνημένη. Αν παρουσιαστή ανάγκη για εργασία πέρα από τη συμφωνημένη η τη συνηθισμένη, ο εργαζόμενος έχει την υποχρέωση να την παράσχει , αν είναι σε θέση να το κάνει και η άρνηση του θα ήταν αντίθετη με την καλή πίστη . Ο εργαζόμενος έχει δικαίωμα για την πρόσθετη αυτή εργασία σε συμπληρωματική αμοιβή , που κανονίζεται ανάλογα με το συμφωνημένο μισθό και με τις ειδικές περιστάσεις».
Και στις δύο περιπτώσεις δεν οφείλεται προσαύξηση 75%.
Συμψηφισμός-Παραγραφή
Όταν συντάσσεται η σύμβαση πρόσληψης, μπορεί να συμφωνηθεί να καταβάλλει ο εργοδότης , κάθε μήνα, πέρα από τις νόμιμες αποδοχές και ένα ακόμα επιπλέον ποσό στον απασχολούμενο μισθωτό, που θα θεωρείται ως αμοιβή για τυχόν απασχόληση του ( είτε αυτός είναι εργάτης είτε υπάλληλος ) κατά Κυριακές και τυχόν εξαιρέσιμες εορτές ( Αρ. Π. 1204/90, Εφετ. Θες/νίκης 2519/89).
Αν φυσικά οι αμοιβές αυτές σε κάποιο μήνα, για Κυριακές και εξαιρέσιμες εορτές , μαζί με τις προσαυξήσεις τους είναι περισσότερες από το ποσό που έχει συμφωνηθεί και καταβάλλεται κάθε μήνα, τότε ο εργοδότης καταβάλλει στο μισθωτό και την επιπλέον διαφορά που του οφείλει . Ενώ αντίθετα, αν σε κάποιο μήνα δεν πραγματοποιήθηκε απασχόληση Κυριακή, τότε το ποσό που συμφωνήθηκε καταβάλλεται κανονικά στον μισθωτό.
Απαγορεύεται να δηλώσει ο εργοδότης εκ των υστέρων ότι το επιπλέον ποσό που διατίθεται κάθε μήνα στο μισθωτό, καταβάλλεται για να συμψηφιστούν οι αποδοχές του απασχολούμενου μισθωτού Κυριακές και εξαιρέσιμες εορτές,
Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 4 του ν.748/1966, « Η απασχόλησις των μισθωτών των καταστημάτων ως και η λειτουργία τούτων απαγορεύεται μέχρι της 13.00 ώρας της Μ. Παρασκευής», η απασχόληση των μισθωτών των καταστημάτων απαγορεύεται μέχρι τη 13:00 ώρα της Μ. Παρασκευής, εκτός αν ο οικείος Νομάρχης λαμβάνοντας υπόψη τις τοπικές συνήθειες εκδώσει απόφαση με την οποία ορίζεται άλλος τρόπος λειτουργίας των καταστημάτων.
Τέλος σύμφωνα με την παράγραφο 11 του άρθρου 1 του ν.1157/1981 που αναφέρει :
Ημέραι αργίας και ημιαργίας των δημοσίων υπηρεσιών, οργανισμών τοπικής αυτοδιοικήσεως και λοιπών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου ορίζονται αι εξής:
α) Ημέραι αργίας: Η Εθνική εορτή, η 28η Οκτωβρίου, η πρώτη του έτους, τα Θεοφάνεια, η των Τριών Ιεραρχών δια τους εκπαιδευτικούς λειτουργούς, η Καθαρά Δευτέρα, η Μεγάλη Παρασκευή, το Μέγα Σάββατον, η Δευτέρα του Πάσχα, η 1η Μαΐου, η του Αγίου Πνεύματος (Δευτέρα της Πεντηκοστής), η της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, η 17η Νοεμβρίου δια τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και τας Ανωτέρας Σχολάς, η πρώτη και δευτέρα ημέρα των Χριστουγέννων και άπασαι αι Κυριακαί, η Μ. Παρασκευή για τους μισθωτούς του Δημοσίου θεωρείται αργία.
———
(1) Σύμφωνα με το άρθρο 2 του Ν.Δ.3755/57,όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του ΝΔ 147/73,άρθρο 4 παρ.1 του Β.Δ. 748/1966 ως υποχρεωτικές εξαιρέσιμες εορτές νοούνται:
α) Η 25 Μαρτίου
β) Η Δευτέρα του Πάσχα
γ) Η 15 Αυγούστου
δ) Η 25 Δεκεμβρίου
ε) Η 26η Δεκεμβρίου. «Προστέθηκε με την παράγραφο 1 του άρθρου 4554/2018 & με την απόφαση 59635/1063/13-12-2017 η οποία προηγείτο»
Ως προαιρετικές αργίες σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ.2 του Β.Δ. 748/66 νοούνται:
α) Η 1 Μαΐου
σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 1 του ΑΝ 380/1968 όπως τροποποιήθηκε με την παράγραφο 1 του άρθρου 14 του Νόμου 4468/2017: «1. Η 1η Μαΐου καθορίζεται ως ηµέρα υποχρεωτικής αργίας. Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης µετατίθεται η αργία της 1ης Μαΐου σε άλλη εργάσιµη ηµέρα, εφόσον συµπίπτει µε Κυριακή, µε ηµέρα της Μεγάλης Εβδοµάδας ή µε τη Δευτέρα του Πάσχα.», καθορίστηκε πλέον ως υποχρεωτική αργία για όλα τα καταστήματα, τις βιομηχανίες, βιοτεχνικές επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες γενικά, οι οποίες αργούν κατά τις Κυριακές.
β) Η 28 Οκτωβρίου
—
(2) Σύμφωνα με την παράγραφο 6 του άρθρου 37 του Νόμου 4024/2011, η οποία παράγραφος έχει τροποποιηθεί με την παράγραφο 2 του άρθρου 5 του Νόμου 4472/2017, οι ΣΣΕ-ΔΑ δεν κηρύσσονται υποχρεωτικές μέχρι το τέλος του Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής.
2. Η παρ. 6 του άρθρου 37 του ν. 4024/2011 (Α’ 226) αντικαθίσταται ως εξής:
«6. Η εφαρμογή των διατάξεων των παραγράφων 2 και 3 του άρθρου 11 του ν. 1876/1990 αναστέλλεται έως το τέλος του Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής.»
—
(3) Υπ. Εργασίας και Κοιν. Ασφάλ. Έγγρ.1076/2012 & Έγγρ. 10274/2012
Έγγρ.1076/2012: Από όλα τα ανωτέρω συνάγεται ότι : Εργασιακές σχέσεις που υπάγονται σε κλαδική ή ομοιοεπαγγελματική ή επιχειρησιακή σύμβαση μπορούν να προσαρμόζονται στα ως άνω προβλεπόμενα ( βασικός μισθός της λήξασας ή καταγγελθείσας ΣΣΕ ΚΑΙ 4 επιδόματα εφόσον προβλέπονταν από τις οικίες ΣΣΕ) μονομερώς με απόφαση του εργοδότη, ενώ άλλα προβλεπόμενα επιδόματα καταργούνται. Λοιπές αποδοχές ή όροι εργασίας δεν θίγονται εκτός και αν συμφωνήσουν τα μέρη.
Έγγρ. 10274/2012: «Λήξη τρίμηνης παρατάσεως ΣΣΕ-ΔΑ. Περικοπή επιδομάτων. Δεν θίγονται οι θεσμικοί όροι»: 3) Κατά συνέπεια η άποψη του Υπουργείου Εργασίας και Κοιν. Ασφάλισης ή οποία διατυπώνεται δια της παραπάνω εγκυκλίου είναι ότι παύουν να ισχύουν όλα τα επιδόματα εκτός αυτών που αναφέρονται στην παρ.4 του άρθρου 2 της αριθμ. 6/2012 ΠΥΣ ενώ δεν θίγονται θεσμικοί όροι ΣΣΕ ή ΔΑ.
Εριστέο και αμφισβητούμενο είναι το θέμα ( απόφαση ΣτΕ 2307/2014 Ολομ. του Συμβ. Επικρατείας): Περαιτέρω η σημασία της απόφασης 2307/2014 διαφαίνεται και στο ότι αποσαφηνίζει ότι με τη νέα ρύθμιση που εισήγαγε η ΠΥΣ οι μη μισθολογικοί όροι εργασίας ( π.χ. ωράρια, άδειες, οργάνωση εργασίας)της ΣΣΕ δεν μετενεργούν μετά τη λήξη της τρίμηνης παράτασης και άρα παύουν να ισχύουν.