Ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα δραστηριοτήτων του Υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Καθηγητή Ιωάννη Α. Μουρμούρα, κατά το επίσημο ταξίδι του στη Νέα Υόρκη που διήρκεσε από τη Δευτέρα 8 Απριλίου έως την Κυριακή 14 Απριλίου. Αναλυτικότερα:
1. Την Κυριακή 14 Απριλίου, ανταποκρινόμενος στην πρόσκληση του Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου της Ομοσπονδίας Ελληνικών Σωματείων Μείζονος Νέας Υόρκης, ο κ. Υποδιοικητής είχε την ύψιστη τιμή να συμμετάσχει ως Επίτιμος Τελετάρχης στην μεγαλειώδη παρέλαση για την επέτειο της 25ης Μαρτίου 1821, τη μεγαλύτερη παρέλαση που διεξάγεται στην Αμερική και γενικότερα εκτός Ελλάδος με παράδοση 80 ετών, όπου χιλιάδες Ελληνοαμερικανοί κατακλύζουν την 5η Λεωφόρο του Μανχάταν. Ο Καθηγητής κ. Μουρμούρας παρέδωσε ομιλία την προηγουμένη το βράδυ, στο επίσημο Δείπνο των Τελεταρχών σε κεντρικό ξενοδοχείο της πόλης, παρουσία 500 και πλέον επιφανών Ελληνοαμερικανών. Μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε στην ομιλία του στην ιδιαίτερη σημασία της επετείου της 25ης Μαρτίου και παράλληλα απηύθυνε πρόσκληση προς τους ομογενείς επιχειρηματίες να έρθουν να επενδύσουν στη μητέρα πατρίδα, καθώς στην παρούσα συγκυρία η ελληνική οικονομία χρειάζεται επειγόντως άμεσες ξένες επενδύσεις. Βλ. τέλος του Δελτίου Τύπου για το πλήρες κείμενο της ομιλίας του κ. Υποδιοικητή.
2. Την Τετάρτη 10 Απριλίου, ο κ. Υποδιοικητής παρέδωσε ομιλία σε γεύμα στα κεντρικά γραφεία της Blackstone στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης παρουσία 20 επενδυτών και κορυφαίων οικονομολόγων της Wall Street . Στην ομιλία του, ο Καθηγητής κ. Μουρμούρας ανέλυσε τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και των ελληνικών τραπεζών και απάντησε σε πολλές ερωτήσεις. Με αδρά επιχειρήματα έπεισε τους συνδαιτυμόνες του ότι ο κίνδυνος του κρατικού τίτλου της χώρας (sovereign risk) έχει μειωθεί δραστικά και η επιστροφή στην κανονικότητα της Ευρώπης για την Ελλάδα είναι πλέον γεγονός, ενώ οι προοπτικές ανάκαμψης της οικονομίας είναι σταθερές.
Όσον αφορά τις ελληνικές τράπεζες, ο Υποδιοικητής κ. Μουρμούρας αναφέρθηκε εκτενώς στην πρόταση της Τράπεζας της Ελλάδος με βάση το DTC για το θέμα των κόκκινων δανείων, τονίζοντας παράλληλα ότι για το μεγάλο αυτό πρόβλημα θα πρέπει να υιοθετηθεί παράλληλα η πρόταση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) με βάση τις εγγυήσεις.
3. Τέλος, τη Δευτέρα 8 Απριλίου, σε ομιλία του μετά από πρόσκληση του Rutgers Business School της Νέας Υερσέης με τίτλο “When is the next global recession”, ο Υποδιοικητής κ. Μουρμούρας είχε την ευκαιρία να απευθυνθεί σε μεταπτυχιακούς φοιτητές, υποψήφιους διδάκτορες και συναδέλφους του, Καθηγητές Πανεπιστημίου. Στην ομιλία του αυτή αναφέρθηκε εκτενώς στις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας και των παγκόσμιων αγορών κεφαλαίου, εστιάζοντας στα ερωτήματα σχετικά με την ενδεχόμενη επόμενη ύφεση, το βάθος αυτής και τη χρονική συγκυρία κατά την οποία θα συμβεί. Βλ. στο τέλος του Δελτίου Τύπου για μια σύντομη περίληψη της ομιλίας του κ. Υποδιοικητή στα ελληνικά.
Ομιλία του Υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, κ. Ιωάννη Α. Μουρμούρα, στο επίσημο Δείπνο των Τελεταρχών της Παρέλασης για την επέτειο της 25ης Μαρτίου 1821 στη Νέα Υόρκη – 13 Απριλίου 2019
Είναι μεγάλη χαρά και ιδιαίτερη τιμή η πρόσκληση του Προέδρου και του Διοικητικού Συμβουλίου της Ομοσπονδίας να εορτάσω μαζί σας εδώ απόψε τα 198 χρόνια από την εθνική παλιγγενεσία, που φέτος συμπίπτει και με τη μαύρη επέτειο των 100 χρόνων από τη γενοκτονία των αδελφών μας Ελλήνων Ποντίων, και να συμμετάσχω αύριο στη μεγαλύτερη παρέλαση που γίνεται στην Αμερική στην 5η Λεωφόρο ως Επίτιμος Τελετάρχης. It’s a great honour!
Πριν αναφερθώ στο νόημα της γιορτής μας, αλλά και στις ευοίωνες προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, θα ήθελα για ένα λεπτό να μου επιτρέψετε μια προσωπική αναφορά. Έφυγα στα 22 μου χρόνια από τη γενέτειρά μου, τη Θεσσαλονίκη, για μεταπτυχιακές σπουδές στο Λονδίνο, στη συνέχεια έγινα Καθηγητής Πανεπιστημίου εκεί, έζησα συνολικά 15 χρόνια πρωτοστατώντας στην ομογένεια εκεί. Έχω ταξιδέψει δύο φορές σχεδόν τον κόσμο ολόκληρο – δύο, όχι μόνο μία – τη μία ως Καθηγητής και τα τελευταία 4 χρόνια υπό την τωρινή μου ιδιότητα, φροντίζοντας να συναντώ πάντα τους Έλληνες ομογενείς ανά την υφήλιο – μετά το Πάσχα θα βρίσκομαι στη μακρινή Αυστραλία. Θέλω να πω ότι νιώθω ένας από εσάς, είμαι associate member of the Greek diaspora! Ιδιαίτερα με την πόλη της Νέας Υόρκης έχω ισχυρούς δεσμούς, εδώ και 25 χρόνια. Πέραν των πολλών μου φίλων μου στην πόλη αυτή και της σχέσης μου με την ομογένεια, έχω άριστες σχέσεις με όλα τα μεγάλα πανεπιστήμια της Νέας Υόρκης και της Νέας Υερσέης, αλλά και με τα think tanks, όπως το Council on Foreign Relations, ή με τα διεθνή φόρα της πόλης όπως το Concordia, κ.λπ., όπου συχνά με προσκαλούν για ομιλίες. Είμαι τακτικός συνομιλητής εδώ και στην Αθήνα με τις τράπεζες και τους επενδυτικούς οίκους της Wall Street.
Έρχομαι τώρα στο νόημα της ημέρας της 25ης Μαρτίου για εμάς τους Έλληνες. Θα αρκεστώ σε δύο μόνο επισημάνσεις και μια σύντομη αναφορά στη συμβολή της Αμερικής και του αμερικανικού λαού υπέρ του εθνικού μας αγώνα.
Πρώτη επισήμανση:
Πρώτον, η εθνική παλιγγενεσία δεν ξεκίνησε από τα πάτρια εδάφη, αλλά από την ομογένεια της εποχής, τους Έλληνες που ζούσαν στις παραδουνάβιες ηγεμονίες. Πρόδρομοι της Επανάστασης του ‘21 δεν ήταν μόνο η Γαλλική Επανάσταση, αλλά και ο αγώνας για την Αμερικανική Ανεξαρτησία. Η Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας για τα δικαιώματα στην ελευθερία, στη ζωή και την ευημερία ενέπνευσαν τους επαναστατημένους Έλληνες. Έμπνευση αποτέλεσαν επίσης οι στοχαστές του Διαφωτισμού, ο Τζων Λοκ στην Αγγλία, ο Ρουσσώ και ο Βολταίρος στη Γαλλία.
Δεύτερη επισήμανση:
Εορτάζουμε σήμερα – και βεβαίως αύριο με τη μεγαλειώδη παρέλαση – την επέτειο της μεγάλης ημέρας που μας έδωσε όχι μόνον την ελευθερία, αλλά και τη συνείδηση της εθνικής μας ταυτότητας. Το μεγάλο δίδαγμα της σημερινής μέρας είναι ότι ο Ελληνισμός μπορεί να πραγματοποιήσει άθλους όταν αντλεί έμπνευση και δύναμη από την ιστορία του. Όταν πιστεύει στο δίκαιο της υποθέσεως για την οποία αγωνίζεται. Και προπαντός όταν ομονοεί. Η ελευθερία, η ανεξαρτησία και η οικονομική ελευθερία δεν φτάνει να κατακτηθούν μια φορά. Χρειάζονται συνεχή αγώνα και απαιτούν πίστη, προθυμία για θυσίες και ομόνοια. Πέφτει βαριά η ευθύνη στους ώμους μας, το χρωστάμε στους προγόνους μας που θυσιάστηκαν, αλλά και στα παιδιά μας.
Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθώ στη συμβολή της Αμερικής και του αμερικανικού λαού υπέρ του αγώνα του 1821 για την ελληνική ανεξαρτησία από τον οθωμανικό ζυγό. Οι πατέρες του αμερικανικού έθνους εμπνεόμενοι από τις αρχές της ελευθερίας και της δημοκρατίας, από την αρχαία Αθηναϊκή Δημοκρατία του 5ου αιώνα π.Χ., όταν αυτές κινδύνευσαν, έδωσαν έμπρακτα τη βοήθειά τους.
Ποιος ξεχνά το φιλελληνικό πνεύμα που αναπτύχθηκε στην Αμερική υπέρ της Επανάστασης του 1821;
Ποιος ξεχνά τη σπουδαία δράση του φιλέλληνα Προξένου Τζωρτζ Χόρτον στην καταστροφή της Σμύρνης το 1922 υπέρ της σωτηρίας των Μικρασιατών προσφύγων;
Όμως και στην πρόσφατη ιστορία της χώρας μας, ποιος ξεχνά την έμπρακτη συμπαράσταση του Προέδρου Χάρι Τρούμαν και του υπουργού Τζωρτζ Μάρσαλ στη μεταπολεμική Ελλάδα;
Επίσης, στις μέρες μας η αμέριστη συμπαράσταση της Αμερικής στον αμυντικό τομέα, αλλά και στη διασφάλιση των γεωτρήσεων και της μεταφοράς των ενεργειακών πόρων της ανατολικής Μεσογείου με τον αγωγό East Med είναι πολύτιμη.
Οι διακρατικές συμφωνίες Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ για τον παραπάνω ενεργειακό αγωγό και η ολοκλήρωση των εργασιών του αγωγού TAP που διασχίζει τη Βόρεια Ελλάδα έχουν τη θετική στήριξη του στρατηγικού μας συμμάχου, των ΗΠΑ. Οι πιο πάνω ενεργειακές συμφωνίες βέβαια εύλογα δημιουργούν αντιδράσεις από την γείτονα εξ Ανατολών, γιατί προφανώς θα καταστήσουν τη χώρα μας ενεργειακό κόμβο στο φυσικό αέριο, με προφανή τα οφέλη για την εθνική μας οικονομία.
Allow me now to say a few words in English with regard to the current situation and future prospects of the Greek economy and to make three short closing remarks.
First remark:
Greece is firmly locked today in the eurozone, an advanced economic club with global influence, it is an important player in the South-East Europe, with a unique strategic geopolitical role in the region, a leader in the Balkan area, a pillar of stability and security in the region.
Second remark:
I will not linger on the causes that triggered the greatest economic crisis in our country after the Second World War, nor on past mistakes of Greek governments and our lenders during the 3 MoUs. I want to look to the future. The worst is behind us and the country makes steady positive steps towards returning to the European normality. To make this sustainable the country needs investment. I will call upon you Greek-American entrepreneurs to take part in the effort to lift up the Greek economy through investments, known as FDIs.
Over the past 10 years, after 3 MoUs, and a plethora of reforms in the labour and products market, but also through a series of privatizations, it is true that the business environment in our country has been enhanced and the conditions have been laid down to attract FDIs. Valuations are at historic lows, and good business opportunities abound in the sectors of tourism, energy, logistics, etc.
And one final, third remark:
As a Greek and not as an official, I would like to see more investment coming from Greek-Americans and not only from Chinese people in Greece. Please do not take these thoughts as merely an invitation, but welcome them as a challenge to your future business plans.
together with my warm thanks for the honour of being among you tonight, I would like to wish you “Kali Anastasi” and also wish happiness, health and prosperity to you and your loved-ones.
Thank you very much for your attention.
Περίληψη της ομιλίας του Υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, κ. Ιωάννη Α. Μουρμούρα στο Rutgers Business School της Νέας Υερσέης, 8 Απριλίου 2019
Ο Υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Καθηγητής κ. Ιωάννης Α. Μουρμούρας, σε ομιλία που έδωσε τη Δευτέρα 8 Απριλίου στο Πανεπιστήμιο Rutgers της Νέας Υερσέης, αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στα εξής:
Ξεκινώντας την ομιλία του είπε ότι ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης έχει επιβραδυνθεί σημαντικά τον τελευταίο χρόνο σε σύγκριση με την ισχυρή και συγχρονισμένη ανάπτυξη του 2017. Ο κύριος παράγοντας για την επιβράδυνση αυτή ήταν ο καθυστερημένος αντίκτυπος των αυστηρότερων οικονομικών συνθηκών παγκοσμίως και ιδίως στην Κίνα, με δεδομένη την επίπτωση των εμπορικών εντάσεων στις επιχειρηματικές προσδοκίες και τις επενδύσεις. Συνολικά, για τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές, το 2018 μπορεί να θεωρηθεί ως μια από τις πιο δύσκολες χρονιές των τελευταίων δεκαετιών ως προς τον αριθμό των κατηγοριών περιουσιακών στοιχείων που κατέγραψαν αρνητικές ετήσιες επιδόσεις. Το βασικό ερώτημα που τίθεται για τη φετινή χρονιά είναι αν πρόκειται για μια νηνεμία πριν τη θύελλα ή αν μας περιμένει μια καινούργια κρίση. Όσον αφορά τις μελλοντικές εξελίξεις, οι κυριότεροι κίνδυνοι για την παγκόσμια οικονομία το 2019 είναι: α) η αύξηση των εμπορικών περιορισμών, με σημαντικό κόστος για τις παγκόσμιες επενδύσεις, τις θέσεις εργασίας και το βιοτικό επίπεδο, β) το γεγονός ότι η ανάπτυξη της οικονομίας της Κίνας ενδέχεται να επιβραδυνθεί περισσότερο από ό,τι προβλεπόταν, και γ) η συνεχιζόμενη αβεβαιότητα για τη χρονική συγκυρία της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Brexit) και η φύση των εμπορικών σχέσεων που θα προκύψουν μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα.
Η περίοδος που διανύουμε χαρακτηρίζεται από μια ασυνήθιστα παρατεταμένη περίοδο οικονομικής επέκτασης που ακολούθησε την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2008, η οποία βύθισε την παγκόσμια οικονομία στη χειρότερή της ύφεση μετά τη Μεγάλη Ύφεση. Δεδομένου ότι πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες σε διάρκεια περιόδους οικονομικής ανάκαμψης μεταπολεμικά (και για τη δεύτερη χρονικά μεγαλύτερη περίοδο οικονομικής επέκτασης στις ΗΠΑ), πολλοί αναλυτές των αγορών φοβούνται ότι η επόμενη ύφεση δεν θα αργήσει να εμφανιστεί.
Στην παρούσα συγκυρία, υπάρχουν ενδείξεις επιβράδυνσης της οικονομικής ανάπτυξης τόσο στις ΗΠΑ όσο και στις οικονομίες της ευρωζώνης (και σε άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες), αλλά δεν υπάρχουν ενδείξεις ύφεσης. Εκτιμάται ότι ο ρυθμός ανάπτυξης στις ΗΠΑ θα επιβραδυνθεί το 2019 σε 2,3%, από 2,9% πέρυσι. Όσον αφορά τις προοπτικές στην ευρωζώνη, ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ παρέμεινε απροσδόκητα υποτονικός το δεύτερο μισό του 2018 (εκτιμάται ότι θα μειωθεί σε 1,1% το 2019, από 1,8% πέρυσι) και παρουσίασε σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ των μεγαλύτερων χωρών της ευρωζώνης.
Πέρα από τα πιθανά αίτια, το κρίσιμο ερώτημα είναι αν ο κόσμος είναι καλύτερα εφοδιασμένος από ό,τι πριν από 10 χρόνια για να αντιμετωπίσει μια παγκόσμια οικονομική ύφεση, όποτε αυτή συμβεί.
Αναφορικά με τις πολιτικές των κεντρικών τραπεζών παγκοσμίως, η διαφοροποίηση της στάσης νομισματικής πολιτικής μεταξύ ανεπτυγμένων οικονομιών λόγω διαφοροποιημένων ρυθμών ανάπτυξης φαίνεται να αντιστρέφεται, καθώς οι νομισματικές αρχές στρέφονται προς μια πιο ήπια πολιτική ως απάντηση στην εξασθενημένη οικονομική δυναμική.
Ξεκινώντας με τη Fed: Η US Federal Reserve (Fed) εξέπληξε τις αγορές μετά την τελευταία συνεδρίαση της αρμόδιας Επιτροπής της για τη νομισματική πολιτική (FOMC) , η οποία θεωρήθηκε ότι έστειλε ένα πιο ήπιο μήνυμα από ό,τι αναμενόταν. Η πλειοψηφία των μελών της πλέον προβλέπουν ότι το βασικό της επιτόκιο θα διατηρηθεί στο 2,50% σε όλη τη διάρκεια του 2019, ενώ τον προηγούμενο Δεκέμβριο είχαν προβλέψει 2 αυξήσεις της τάξης των 0,25 μονάδων βάσης.
Όσον αφορά την ΕΚΤ, στην τελευταία συνεδρίαση του Διοικητικού της Συμβουλίου (στις 6-7 Μαρτίου), υιοθέτησε μια πιο χαλαρή στάση από ό,τι ανέμεναν εν γένει οι επενδυτές. Διατήρησε τα επιτόκιά της, το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων και το επιτόκιο πράξεων κύριας αναχρηµατοδότησης, στο -0,40% και στο 0,00% αντίστοιχα, ενώ επέκτεινε την παροχή ενδείξεων για τη μελλοντική κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής όσον αφορά τα βασικά της επιτόκια, επισημαίνοντας ότι περιμένει πλέον «να παραμείνουν στα υφιστάμενα επίπεδα τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2019» και «σε κάθε περίπτωση για όσο χρειαστεί» (ενώ προηγουμένως είχε επισημάνει «μέχρι το καλοκαίρι του 2019»).
Εννοείται πως προκειμένου να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά μια παγκόσμια ύφεση, είναι ουσιαστικά αναγκαίος ο διεθνής συντονισμός των πολιτικών. Σε ένα ιδιαίτερα ενοποιημένο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, η έκταση της παγκόσμιας ύφεσης ενδέχεται να είναι μεγαλύτερη, καθιστώντας τον συντονισμό των πολιτικών ακόμη πιο αναγκαίο με σκοπό τον μετριασμό των αρνητικών επιπτώσεων από τους παγκόσμιους κλυδωνισμούς.
Επίσης, η παγκόσμια ύφεση του 2009 δείχνει σαφώς τη σημασία να υπάρχουν δημοσιονομικά περιθώρια. Ένα καλά σχεδιασμένο πακέτο αλληλοϋποστηριζόμενων δημοσιονομικών και διαρθρωτικών μέτρων, συνοδευόμενων από μια νομισματική πολιτική που διατηρεί τα επιτόκια χαμηλά για μια μεγαλύτερη περίοδο, μπορεί να διευρύνει τα οφέλη από το κάθε μέτρο πολιτικής ξεχωριστά και να μετριάσει τις βραχυπρόθεσμες συνέπειες άλλων μέτρων.
Μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά, εφόσον η οικονομία των ΗΠΑ επεκτείνεται για ασυνήθιστα μεγάλο χρονικό διάστημα, τα περιθώρια ελιγμών όσον αφορά τη νομισματική πολιτική είναι περιορισμένα και το μακροοικονομικό περιβάλλον είναι περίπλοκο δεδομένου ότι υπάρχουν αντίρροπες τάσεις, αφενός, με τους δασμούς και τον εμπορικό πόλεμο και, αφετέρου, τα δημοσιονομικά κίνητρα και τις περικοπές φόρων.
Είναι πράγματι δύσκολο να προβλεφθεί πότε θα συμβεί η επόμενη ύφεση, παρόλο που κάποιοι έχουν ισχυριστεί ότι δεδομένης της πιο περιορισμένης έκτασης της τελευταίας κρίσης, αυξάνονται οι πιθανότητες η επόμενη κρίση να έρθει νωρίτερα. Είναι ίσως πιο εύκολο να προβλέψουμε την σοβαρότητά της. Δεν μπορούμε να προβλέψουμε το μέλλον, αλλά μπορούμε να είμαστε προετοιμασμένοι, με τις σωστές αποφάσεις και επιλογές. Σαφώς, είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι σήμερα από ό,τι το 2008 για να αντιμετωπίσουμε την επόμενη παγκόσμια ύφεση, όποτε αυτή συμβεί. Τέλος, ως προς το πότε μπορεί να συμβεί, ο κ. Υποδιοικητής απάντησε με ένα δελφικό χρησμό: όχι στο άμεσο μέλλον, δηλαδή θα αργήσει ο κύκλος, δεν είμαστε ακόμη στο τέλος του κύκλου.